Ụbọchị ndị a, nwata na-enwewanye asọmpi, mana ọ bara uru ịtụle ma itinye nrụgide dị ukwuu n'ahụ ụmụaka na-enyere ha aka ịga nke ọma. Onye nta akụkọ bụ Tanis Carey na-arụ ụka megide oke atụmanya.
Mgbe na 1971 m wetara n'ụlọ nke mbụ akara ule na onye nkụzi kwuru, nne m ga-enwe obi ụtọ ịmara na n'ihi na ya afọ ndụ, nwa ya nwanyị bụ "magburu onwe na-agụ." Ma enwere m n'aka na ọ ewereghị ya kpamkpam dịka uru ya. Gịnị mere, afọ 35 ka e mesịrị, mgbe m meghere akwụkwọ edetu nwa m nwanyị Lily, ọ na-esiri m ike ijide onwe m? Olee otú o si mee na m, dị ka ọtụtụ nde nne na nna ndị ọzọ, malitere inwe mmetụta kpam kpam maka ihe ịga nke ọma nke nwa m?
Ọ dị ka taa mmụta ụmụaka na-amalite site na mgbe ha nọ n'afọ. Mgbe ha nọ ebe ahụ, ha kwesịrị ige egwu oge gboo. Site na mgbe a mụrụ ha, usoro ọmụmụ na-amalite: kaadị flash ruo mgbe anya ha zuru oke, nkuzi asụsụ ogbi tupu ha enwee ike ikwu okwu, nkuzi igwu mmiri tupu ha enwee ike ịga ije.
Sigmund Freud kwuru na ndị nne na nna na-emetụta mmepe ụmụaka - ọbụlagodi na uche.
E nwere ndị nne na nna ji ịzụ ụmụ egwuri egwu n'oge Oriakụ Bennet n'ime mpako na ajọ mbunobi, ma laa azụ n'oge ahụ ihe ịma aka bụ ịzụlite nwatakịrị nke omume ya na-egosipụta ọnọdụ mmekọrịta nke nne na nna. Taa, ibu ọrụ ndị nne na nna nwere ọtụtụ akụkụ. Na mbụ, a nkà nwa e weere a «onyinye nke Chineke. Ma mgbe ahụ, Sigmund Freud bịara, bụ onye kwuru na ndị nne na nna na-emetụta ọganihu ụmụaka - ọ dịkarịa ala na usoro uche. Mgbe ahụ, Switzerland ọkà n'akparamàgwà mmadụ Jean Piaget bịara na echiche na ụmụaka na-aga site na ụfọdụ nkebi nke mmepe na ike na-ewere dị ka «obere ndị ọkà mmụta sayensị».
Ma ahịhịa ikpeazụ maka ọtụtụ ndị nne na nna bụ ihe e kere eke na njedebe nke Agha Ụwa nke Abụọ nke ụlọ akwụkwọ pụrụ iche iji kụziere 25% nke ụmụaka kacha nwee nkà. A sị ka e kwuwe, ọ bụrụ na ịga ụlọ akwụkwọ dị otú ahụ emee ka ụmụ ha nwee ọdịnihu dị mma, olee otú ha ga-esi nweta ohere dị otú ahụ? "Olee otu esi eme ka nwatakịrị mara ihe?" - ajụjụ dị otú ahụ malitere ịjụ onwe ha ọnụ ọgụgụ na-arịwanye elu nke ndị nne na nna. Ọtụtụ ndị chọtara azịza ya n'akwụkwọ "Olee otú e si kụziere nwatakịrị ịgụ?", nke American physiotherapist Glenn Doman dere na 1963.
Doman gosipụtara na nchegbu ndị nne na nna nwere ike gbanwee ngwa ngwa ka ọ bụrụ ego siri ike
Dabere na ọmụmụ ya banyere nhazigharị nke ụmụaka ndị mebiri ụbụrụ, Doman mepụtara echiche na ụbụrụ nwatakịrị na-etolite ngwa ngwa n'afọ mbụ nke ndụ. Na nke a, n'echiche ya, ọ pụtara na ị ga-arụsi ọrụ ike na ụmụaka ruo mgbe ha ruru afọ atọ. Tụkwasị na nke ahụ, o kwuru na a na-amụ ụmụaka site na akpịrị ịkpọ nkụ maka ihe ọmụma nke na ọ karịrị mkpa anụ ahụ ndị ọzọ. N'agbanyeghị eziokwu na ọ bụ nanị ole na ole ndị ọkà mmụta sayensị na-akwado ya tiori, 5 nde mbipụta nke akwụkwọ «Olee otú e si akụziri a nwa na-agụ», sụgharịa n'ime 20 asụsụ, e rere n'ụwa nile.
Ejiji maka agụmakwụkwọ ụmụaka malitere ịmalite nke ọma na 1970, ma na mmalite nke 1980, ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ kwuru na mmụba nke ọnụ ọgụgụ ụmụaka nọ n'ọnọdụ nrụgide. Site ugbu a gaa n'ihu, a na-ekpebi nwata site n'ihe atọ: nchekasị, ịrụ ọrụ mgbe nile na onwe ya na asọmpi na ụmụaka ndị ọzọ.
Akwụkwọ ịzụ ụmụ anaghịzi elekwasị anya n'inye nwa na ilekọta ya. Isi isiokwu ha bụ ụzọ isi bulie IQ nke ọgbọ ndị na-eto eto. Otu n'ime ndị na-ere ahịa kacha mma bụ ka esi azụ nwa mara mma? - ọbụna kwere nkwa ịbawanye ya site na 30 isi ma ọ bụrụ na ị na-agbasosi ndụmọdụ onye edemede ahụ ike. Doman dara ịmepụta ọgbọ ọhụrụ nke ndị na-agụ akwụkwọ, ma gosipụtara na nchegbu ndị nne na nna nwere ike gbanwee ghọọ ego siri ike.
A na-amanye ụmụ amụrụ ọhụrụ ndị na-aghọtabeghị otú e si achịkwa ahụ ha ịkpọ piano nwa
Ka echiche ndị ahụ na-enweghị ike ime ka ọ dịkwuo njọ, ka mkpesa nke ndị ọkà mmụta sayensị na-ekwusi ike na ndị na-ere ahịa na-agbagha neuroscience - ọmụmụ nke usoro ụjọ ahụ - na nkà mmụta uche.
Ọ bụ na nke a ikuku na m na-etinye mbụ m nwa na-ekiri katuunu «Baby Einstein» (edu akwụkwọ cartoons ụmụaka si ọnwa atọ. - Ihe ruru ed.). Echiche nke ezi uche kwesịrị ịgwa m na nke a nwere ike inyere ya aka ihi ụra, ma dị ka ndị nne na nna ndị ọzọ, m na-agbanyesi ike n'echiche bụ na ọ bụ m kpatara ọdịnihu ọgụgụ isi nke nwa m nwanyị.
N'ime afọ ise kemgbe mmalite nke Baby Einstein, otu n'ime ezinụlọ anọ ndị America azụtala opekata mpe otu nkuzi vidiyo gbasara ịkụziri ụmụaka ihe. Ka ọ na-erule 2006, na America naanị, akara Baby Einstein enwetala nde $540 tupu Disney enweta ya.
Otú ọ dị, nsogbu ndị mbụ pụtara na mbara igwe. Nnyocha ụfọdụ egosila na ihe ndị a na-akpọ vidio izi ihe na-akpaghasị ọganihu ụmụaka kwesịrị ekwesị kama ime ya ngwa ngwa. Site na mmụba nke nkatọ, Disney malitere ịnara ngwa ahịa eweghachiri.
The «Mozart mmetụta» (mmetụta nke Mozart music na ụbụrụ mmadụ - ihe ruru. Ọbụna ihe dị ka ịwụ ụdọ na-abịa na ọkụ arụnyere n'ime ya iji nyere nwa gị aka icheta ọnụọgụgụ.
Ọtụtụ ndị ọkà mmụta akwara ozi kwenyere na atụmanya anyị maka ihe egwuregwu ụmụaka na vidiyo mmụta dị oke elu, ma ọ bụrụ na ọ bụghị ihe ndabere. A kwanyela sayensị ruo oke n'etiti ụlọ nyocha na ụlọ akwụkwọ elementrị. Mkpụrụ eziokwu dị n'akụkọ a dum agbanweela ka ọ bụrụ isi mmalite nke ego a pụrụ ịdabere na ya.
Ọ bụghị naanị na ihe ụmụaka ji amụ ihe anaghị eme ka nwata mara ihe, ha na-anapụ ụmụaka ohere ịmụta nka dị mkpa nke enwere ike inweta n'oge egwuregwu mgbe niile. N'ezie, ọ dịghị onye na-ekwu na a ga-ahapụ ụmụaka naanị ha n'ime ụlọ gbara ọchịchịrị na-enweghị ike inwe ọganihu ọgụgụ isi, ma nrụgide na-enweghị isi na ha apụtaghị na ha ga-ama ihe karị.
Ọkà mmụta akwara ozi na ọkà mmụta ihe ndị dị ndụ John Medina na-akọwa, sị: “Ịtinye nrụgide n’ịmụ ihe na egwuregwu adịghị arụpụta ihe: ka hormones na-akpata nchekasị na-emebi ụbụrụ ụmụaka, otú ahụ ka ọ na-esiwanye ike na ha agaghị enwe ihe ịga nke ọma.”
Kama ịmepụta ụwa nke geeks, anyị na-eme ka ụmụaka daa mbà n'obi na ụjọ
Ọ dịghị ubi ọzọ enweela ike iji obi abụọ nke nne na nna yana ngalaba agụmakwụkwọ nkeonwe. Naanị otu ọgbọ gara aga, oge nkuzi ọzọ dị naanị maka ụmụaka ndị na-ada azụ ma ọ bụ ndị chọrọ ịmụ akwụkwọ maka ule. Ugbu a, dịka ọmụmụ nke ụlọ ọrụ agụmakwụkwọ Sutton Trust mere, ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ anọ nke ụmụ akwụkwọ, na mgbakwunye na nkuzi mmanye, na-esokwa ndị nkuzi mụọ ihe.
Ọtụtụ ndị nne na nna na-abịa ná nkwubi okwu na ọ bụrụ na onye nkụzi na-akwadoghị akụziri nwatakịrị na-enweghị nchebe, ihe ga-esi na ya pụta nwere ike ịbụ ihe na-akawanye njọ nke nsogbu uche.
Kama ịmepụta ụwa nke geeks, anyị na-eme ka ụmụaka daa mbà n'obi na ụjọ. Kama inyere ha aka ime nke ọma n'ụlọ akwụkwọ, nrụgide gabigara ókè na-eduga n'ịkpọ onwe ha ala, enweghị mmasị ịgụ ihe na mgbakọ na mwepụ, nsogbu ihi ụra, na mmekọrịta na-adịghị mma n'etiti ndị mụrụ ha.
Ụmụaka na-echekarị na a hụrụ ha n'anya naanị maka ihe ịga nke ọma ha - mgbe ahụ ha na-amalite ịhapụ ndị mụrụ ha n'ihi egwu imechu ha ihu.
Ọtụtụ ndị nne na nna aghọtabeghị na ihe ka ọtụtụ ná nsogbu omume bụ n'ihi nrụgide ụmụ ha na-eche ihu. Ụmụaka na-eche na a hụrụ ha n'anya nanị maka ihe ịga nke ọma ha, mgbe ahụ, ha na-amalite ịhapụ ndị mụrụ ha n'ihi egwu nke imechu ha ihu. Ọ bụghị naanị nne na nna ka ọ ga-ata ụta. Ha ga-azụlite ụmụ ha na ikuku nke asọmpi, nrụgide sitere na steeti na ụlọ akwụkwọ nwere ọnọdụ. N’ihi ya, ndị nne na nna na-atụkarị ụjọ na mbọ ha na-agba ezughị ka ụmụ ha nwee ihe ịga nke ọma n’oge ha toro.
Otú ọ dị, oge eruola ịlaghachi ụmụaka n'oge ha bụ nwata. Anyị kwesịrị ịkwụsị ịzụ ụmụaka na echiche na ha kwesịrị ịbụ ndị kacha mma na klaasị nakwa na ụlọ akwụkwọ ha na obodo ha kwesịrị ịhọpụta n'elu ọkwa mmụta. N'ikpeazụ, isi ihe na-egosi ihe ịga nke ọma nke ndị nne na nna kwesịrị ịbụ obi ụtọ na nchekwa nke ụmụaka, ọ bụghị akara ule ha.