Ị na-enwe mgbu mgbe niile ma ọ bụ na ị ga-enwe usoro ahụike otu oge nke na-ekwe nkwa ahụ erughị ala? Rịọ onye mmekọ ka ọ nọrọ ebe ahụ ma jide aka gị: ọ ga-abụ na mgbe onye ị hụrụ n'anya metụrụ anyị aka, ebili mmiri ụbụrụ anyị na-emekọrịta ọnụ ma anyị na-enwekwu obi ụtọ n'ihi ya.
Chee echiche azụ n'oge ị bụ nwata. Kedu ihe ị mere mgbe ị dara wee mebie ikpere gị? O yikarịrị ka ha gbagara mama ma ọ bụ papa gị makụọ gị. Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na mmetụ nke onye a hụrụ n'anya nwere ike ịgwọta n'ezie, ọ bụghị nanị n'ụzọ mmetụta uche, kamakwa n'anụ ahụ.
Neuroscience eruola ugbu a na ndị nne gburugburu ụwa na-enwe mmetụta mgbe niile: imetụ aka na ọmịiko na-enyere aka belata mgbu. Ihe ndị nne na-amaghị bụ na imetụ aka na-emekọrịta ebili mmiri ụbụrụ yana na nke a bụ ihe nwere ike ịkpata mgbu mgbu.
Simone Shamai-Tsuri, bụ́ ọkà n’akparamàgwà mmadụ na prọfesọ na Mahadum Haifa na-akọwa, sị: “Mgbe onye ọzọ na-akọrọ anyị ihe mgbu ha, otu usoro ahụ na-akpalite n’ụbụrụ anyị dị ka à ga-asị na anyị onwe anyị na-enwe ihe mgbu.
Simone na ndị otu ya kwadoro ihe omume a site n'ime usoro nyocha. Nke mbụ, ha nwalere otú mmekọrịta anụ ahụ na onye ọ na-amabughị ma ọ bụ onye ọlụlụ si emetụta echiche nke mgbu. Ihe na-akpata mgbu sitere na ikpughe ọkụ, nke dị ka obere ọkụ na ogwe aka. Ọ bụrụ na isiokwu ndị ahụ n'oge ahụ jide n'aka na onye òtù ọlụlụ, mmetụta ndị na-adịghị mma na-adị mfe karị. Na ka onye mmekọ ahụ na-enwekwu ọmịiko n'ahụ ha, otú ahụ ka ha na-esiwanye ike ha na-atụle ihe mgbu. Ma mmetụ nke onye ọ na-amabughị enyeghị mmetụta dị otú ahụ.
Iji ghọta otú na ihe kpatara ihe a ji arụ ọrụ, ndị ọkà mmụta sayensị jiri nkà na ụzụ ọhụrụ nke electroencephalogram nyere ha ohere ịlele akara n'ime ụbụrụ nke isiokwu na ndị mmekọ ha n'otu oge. Ha chọpụtara na mgbe ndị mmekọ na-ejide aka na otu n'ime ha na-enwe ihe mgbu, ụbụrụ ha na-emekọrịta ihe: otu mkpụrụ ndụ dị n'otu ebe ahụ na-enwu.
"Anyị amawo ogologo oge na ijide aka nke onye ọzọ bụ ihe dị mkpa nke nkwado mmadụ, ma ugbu a, anyị mechara ghọta ihe ọdịdị nke mmetụta a bụ," Shamai-Tsuri na-ekwu.
Iji kọwaa ya, ka anyị cheta neurons mirror - ụbụrụ ụbụrụ na-enwe obi ụtọ ma mgbe anyị onwe anyị na-eme ihe na mgbe anyị na-ahụ naanị ka onye ọzọ na-eme ihe a (na nke a, anyị onwe anyị na-enweta obere ọkụ ma ọ bụ hụ otú onye òtù ọlụlụ si enweta ya). A na-ahụ mmekọrịta kachasị ike na mpaghara ụbụrụ nke kwekọrọ na omume nke neuron enyo, yana ndị ebe akara ngosi gbasara kọntaktị anụ ahụ rutere.
Mkpakọrịta mmekọrịta nwere ike imekọrịta iku ume na ọnụọgụ obi
“Ikekwe, n'oge ndị dị otú ahụ, ókèala anyị na ndị nke ọzọ adịchaghị agbaji,” ka Shamai-Tsuri na-atụ aro. "Mmadụ na-akọrọ anyị ihe mgbu ya, anyị na-ewepụkwa akụkụ ya."
Emere usoro nnwale ọzọ site na iji fMRI (ihe onyonyo resonance magnet na-arụ ọrụ). Nke mbụ, e mere tomogram maka onye mmekọ na-enwe ihe mgbu, onye a hụrụ n'anya jidere aka ya ma nwee ọmịiko. Mgbe ahụ, ha nyochara ụbụrụ onye ọmịiko. N'okwu abụọ ahụ, a chọtara ọrụ na lobe parietal dị ala: mpaghara ebe neuron enyo dị.
Ndị mmekọ nwere ihe mgbu na ndị aka na-ejidekwa aka belatara ọrụ na insula, akụkụ nke ụbụrụ ụbụrụ na-ahụ maka ya, n'etiti ihe ndị ọzọ, maka inwe mgbu. Ndị ha na ha na-emekọ ihe enwebeghị mgbanwe ọ bụla na mpaghara a, ebe ọ bụ na ha enwechaghị ihe mgbu.
N'otu oge ahụ, ọ dị mkpa ịghọta na ihe mgbu na-egosi onwe ha (ndị ọkà mmụta sayensị na-akpọ mkpali a na-egbu mgbu nke eriri akwara) agbanweghị - naanị mmetụta uche nke isiokwu gbanwere. "Ma ike nke mmetụta na ike nke mgbu na-anọgide na-abụ otu, ma mgbe "ozi" na-abanye n'ụbụrụ, ihe na-eme na-eme ka anyị ghọta mmetụta dị ka obere ihe mgbu."
Ọ bụghị ndị ọkà mmụta sayensị niile kwenyere na nkwubi okwu ndị otu nyocha Shamai-Tsuri ruru. Ya mere, onye na-eme nchọpụta Swedish bụ Julia Suvilehto kwenyere na anyị nwere ike ikwu banyere mmekọrịta karịa ihe kpatara ya. Dị ka ya si kwuo, mmetụta a hụrụ nwere ike inwe nkọwa ndị ọzọ. Otu n'ime ha bụ mmeghachi omume anụ ahụ na nrụgide. Mgbe anyị na-enwe nrụgide, ihe mgbu yiri ka ọ siri ike karịa mgbe anyị zuru ike, nke pụtara na mgbe onye òtù ọlụlụ na-ejide aka anyị, anyị na-ada mbà - ma ugbu a, anyị adịghị emerụ ahụ nke ukwuu.
Nnyocha na-egosikwa na mmekọrịta mmadụ na ibe ya nwere ike imekọrịta iku ume na obi anyị, mana ikekwe ọzọ n'ihi na ịnọnyere onye anyị hụrụ n'anya na-eme ka obi dajụọ anyị. Ma ọ bụ ikekwe n'ihi na imetụ aka na ọmịiko n'ime onwe ha na-atọ ụtọ ma na-arụ ọrụ akụkụ nke ụbụrụ na-enye mmetụta "na-ebelata mgbu".
Ihe ọ bụla nkọwa ya, oge ọzọ ị ga-aga dọkịta, gwa onye òtù ọlụlụ gị ka ọ mee ka gị na gị na-arụkọ ọrụ. Ma ọ bụ nne, dị ka n'oge ochie.
mmambụ