Ụbụrụ (nke sitere na Latin cerebellum, diminutive of cerebrum) bụ akụkụ kachasị mgbagwoju anya na ahụ mmadụ. Oche anyị echiche, anyị mmetụta uche na nna ukwu nke anyị mmegharị (ma e wezụga reflexes), ọ bụ isi mmewere nke ụjọ usoro.

Ụbụrụ bụ nke encephalon, nke gụnyekwara diencephalon, ụbụrụ ụbụrụ na cerebellum.

A na-etinye ụbụrụ n'ime igbe cranial nke na-echebe ya pụọ ​​na ihe mgbagwoju anya. A na-ejikwa membranes nchebe atọ gbara ya gburugburu, meninges (dura mater, arachnoid, na pia mater). N'ime ndị okenye, ọ dị ihe dị ka kilogram 1,3 ma nwee ọtụtụ ijeri mkpụrụ ndụ akwara: neurons. Ọ nọ na nkwusioru na mmiri mmiri cerebrospinal, mmiri na-awụ akpata oyi n'ahụ nke na-enye ohere ibugharị mkpụrụ ndụ na mgbake nke ihe mkpofu.

Ọdịdị mpụga

A na-ekewa ụbụrụ na akụkụ abụọ: akụkụ aka nri na akụkụ aka ekpe. Ebe ọ bụla na-achịkwa akụkụ dị iche nke ahụ: akụkụ aka ekpe na-achịkwa akụkụ aka nri nke ahụ yana ọzọ.

A na-ejikọta akụkụ aka ekpe n'ozuzu ya na mgbagha na asụsụ, ebe aka nri bụ oche nke intuitions, mmetụta uche na nka nka. Ha na-ekwurịta okwu site na nhazi nke eriri akwara: corpus callosum. Ekpuchi elu nke hemispheres na cerebral cortex, ọ bụ ihe isi awọ n'ihi na o nwere ahụ cell nke neurons. A na-agafe cortex site na mgbagwoju anya, nke bụ mpịachi nke anụ ahụ ụbụrụ.

A na-ekewa akụkụ nke ọ bụla n'ime lobes ise:

• ihu ihu, n'ihu, dị n'azụ ọkpọiso
• lobe parietal, n'azụ ihu
• lobe nwa oge dị n'akụkụ, n'akụkụ ọkpụkpụ anụ ahụ
• lobe occipital, n'azụ, n'ogo nke ọkpụkpụ occipital
• A naghị ahụ lobe nke ise n'elu, ọ bụ insula ma ọ bụ lobe agwaetiti: ọ dị n'ime ụbụrụ.

A na-amachi lobes n'etiti ha site na oghere, nke bụ oghere n'elu cortex.

Iri irighiri akwara na-esite na ụbụrụ na ụbụrụ ụbụrụ. Enwere ụzọ iri na abụọ n'ime ha na-etinye aka na ọhụụ, uto, isi ma ọ bụ ịnụ ihe ma ọ bụ ọbụna n'igosipụta nke ihu.

A na-enye ụbụrụ ụbụrụ carotid akwara aka ekpe na akwara vertebral, nke na-enye nri na oxygen dị mkpa maka ịrụ ọrụ nke ọma nke mkpụrụ ndụ.

Ọdịdị nke ime

Ime ụbụrụ bụ anụ ahụ ụbụrụ nke a na-akpọ ọcha. Ihe mejupụtara ya bụ eriri irighiri akwara na-ebu mkpali akwara banye ma ọ bụ site na cortex. Myelin gbara eriri ndị a gburugburu, n'ọbọ nchekwa na-acha ọcha (ya mere ihe na-acha ọcha) nke na-eme ka mgbasa ozi akwara dị ngwa ngwa.

N'etiti ụbụrụ nwekwara ụlọ ndị a na-akpọ ventricles nke na-enye ohere mgbasa nke cerebrospinal fluid.

Ụbụrụ bụ:

• 2% nke ibu anyị
• 20% nke ike riri

Ụbụrụ na-ekwurịta okwu na akụkụ ahụ dum. A na-enye nzikọrịta ozi a nke ukwuu site na irighiri akwara. Iri akwara na-enye ohere nnyefe ngwa ngwa nke ozi eletrik dịka mkpali akwara.Ụbụrụ, ụlọ elu njikwa ahụ

Ejikọtara ya na ọkpụkpụ azụ, ụbụrụ na-eme ka usoro nhụjuanya nke etiti. Usoro a bụ iwu anyị na ebe nchịkwa anyị: ọ na-akọwa ihe ọmụma mmetụta sitere na gburugburu ebe obibi (n'ime na n'èzí ahụ) ma nwee ike izipu nzaghachi n'ụdị iwu moto (ịmalite akwara ma ọ bụ glands).

Ọrụ dị ka okwu, nkọwa nke mmetụta ma ọ bụ mmegharị afọ ofufo sitere na ụbụrụ ụbụrụ. Neurons na cortex na-akọwapụta ozi mmetụta ma mepụta nzaghachi kwesịrị ekwesị na mpaghara ndị ọkachamara na nhazi ozi. A na-ahụ mpaghara ndị a na ọkwa:

• N'ime lobe parietal, yana mpaghara ndị na-etinye aka na nghọta mmetụta (atọ, aka, okpomọkụ, mgbu)
• Nke lobe nke nwa oge, na mpaghara anụ ahụ na isi, nghọta asụsụ
• Site na lobe occipital, nke nwere ebe ọhụụ
• Site na ihu ihu, na echiche na nhazi ọrụ, mmetụta uche na àgwà, mmegharị afọ ofufo na mmepụta asụsụ.

Ọnya na mpaghara ndị a nwere ike ibute arụghị ọrụ. Dịka ọmụmaatụ, ọnya nke mpaghara a raara nye n'ịmepụta asụsụ na-ebelata ikike ịkpọ okwu. Ndị mmadụ ma ihe ha chọrọ ikwu mana ha enweghị ike ikwu okwu.

Mkpọnwụ (ọrịa strok) : na-esochi mgbochi ma ọ bụ mgbawa nke arịa ọbara, nke na-akpata ọnwụ nke mkpụrụ ndụ akwara. Ọ na-agụnye ụbụrụ ụbụrụ ma ọ bụ thrombosis.

Ọrịa Alzheimer : ọrịa neurodegenerative nke na-ebute mbelata nke ikike ọgụgụ isi na ebe nchekwa na-aga n'ihu.

Nsogbu akwụkwụ : A na-eji mpụ nke mkpali akwara na-adịghị mma na ụbụrụ.

ịda mbà n'obi : otu n'ime nsogbu uche na-emekarị. Ịda mbà n'obi bụ ọrịa na-emetụta ọnọdụ, echiche na omume, kamakwa ahụ.

Ụbụrụ nwụrụ anwụ steeti (ma ọ bụ ọnwụ encephalic): ọnọdụ nke mbibi a na-apụghị ịgbagha agbagha nke ụbụrụ nke na-ebute nkwụsịtụ nke ọrụ ụbụrụ na enweghị mgbasa ọbara. Ọnọdụ a nwere ike iso trauma isi ma ọ bụ ọrịa strok, dịka ọmụmaatụ.

Hydrocephalus : kwekọrọ na oke mmiri nke cerebrospinal dị n'ụbụrụ mgbe a na-ewepụghị mmiri mmiri a nke ọma.

Isi ọwụwa (isi ọwụwa) : nnọọ ihe mgbu na-eche na cranial igbe.

Ọrịa Charcot (amyotrophic lateral sclerosis ma ọ bụ ọrịa Lou Gehrig): ọrịa neurodegenerative. Ọ na-eji nwayọọ nwayọọ na-emetụta neurons ma na-akpata adịghị ike ahụ ike na ahụ ahụ mkpọnwụ.

Ọria oria : ọrịa neurodegenerative nke na-esite na ọnwụ nwayọ na nke na-aga n'ihu nke neurons na mpaghara ụbụrụ nke na-arụ ọrụ dị mkpa n'ịchịkwa mmegharị anyị. Nke a bụ ya mere ndị nwere ọrịa ahụ ji nwayọọ nwayọọ na-eme mmegharị ahụ siri ike, nke na-adịghị mma na nke a na-apụghị ịchịkwa.

meningitis : mbufụt nke meninges nke nwere ike ibute site na nje ma ọ bụ nje bacteria. Nke sitere na nje bacteria na-adịkarị njọ karịa.

Migraine : ụdị isi ọwụwa nke na-egosipụta onwe ya na ọgụ ndị dị ogologo na ike karịa isi ọwụwa.

isi mgbaka : ọrịa uche nke na-ebute ihe a na-akpọ ọnọdụ uche: onye ọ metụtara na-enwekarị echiche efu na ihe efu.

Ọtụtụ sclerosis : ọrịa autoimmune nke na-emetụta usoro nhụjuanya nke etiti (ụbụrụ, irighiri akwara na ọkpụkpụ azụ). Ọ na-ebute ọnya nke na-ebute ọgba aghara na nnyefe ozi akwara nke na-emetụta njikwa mmegharị, nghọta mmetụta, ebe nchekwa, okwu, wdg.

Isi trauma : na-egosipụta ujo natara n'isi na ọkwa nke okpokoro isi, n'agbanyeghị ime ihe ike ya. Ha na-ahụkarị ma nwee ọkwa dị iche iche (adịghị ike, agafeghị oke, siri ike). Ọrịa siri ike na-akpata mmebi ụbụrụ ma bụrụ ihe kacha akpata ọnwụ n'etiti ndị dị afọ 15-25. Ihe mberede okporo ụzọ bụ isi ihe na-ebute mmerụ ahụ mana ọ bụkwa ihe mberede ma ọ bụ mwakpo metụtara egwuregwu.

Ọrịa ụbụrụ (ọrịa ụbụrụ ụbụrụ): mmụba nke mkpụrụ ndụ na-adịghị mma na ụbụrụ. Akpụ ahụ nwere ike benign ou smart.

Prevention

N'afọ 2012, Òtù Ahụ Ike Ụwa (WHO) 6 mere atụmatụ na nde mmadụ 17,5 nwụrụ n'ihi ọrịa obi dị ka ọrịa strok. Inwe ezigbo ndụ ga-egbochi 80% nke ọrịa strok ndị a. N'ezie, iri ezigbo nri, imega ahụ́ mgbe niile na izere ụtaba na ịṅụbiga mmanya ókè ga-egbochi ọrịa ndị a.

Dị ka WHO (7) si kwuo, ọrịa Alzheimer bụ ihe na-akpatakarị mgbaka ma na-akpata 60-70% nke ikpe. N'ụzọ dị mwute, ọ dịghị usoro mgbochi nke njedebe. Otú ọ dị, ịṅa ntị na nri gị, ịnọgide na-emega ahụ na ọzụzụ uche bụ ụzọ maka mgbochi. Ọrịa ndị ọzọ, dị ka ụbụrụ ụbụrụ ma ọ bụ otutu sclerosis, enweghị ike igbochi n'ihi na amaghị ihe kpatara ya. A naghị egbochikwa ọrịa Parkinson, mana nchọpụta sayensị na-egosi ụfọdụ omume nwere ike inye ihe a na-akpọ mmetụta nchebe.

Igbochi isi ọwụwa ga-ekwe omume, Otú ọ dị, mgbe ọ na-adịgide adịgide ma ọ bụ ọgwụ ndị a na-emekarị adịghị arụ ọrụ. Mgbochi a nwere ike ịgụnye ibelata nchekasị ma ọ bụ ibelata ịṅụ mmanya, dịka ọmụmaatụ.

Ọgwụ

Ịṅụ ọgwụ ụfọdụ (gụnyere ọgwụ ndị na-akụda mmụọ, ihe na-enye ahụ́ ahụ ike, ọgwụ ihi ụra, anxiolytics, ma ọ bụ ọbụna antihistamines maka allergies) nwere ike ime ka ncheta ghara ichefu. Ma n'ọnọdụ ndị a, ha nwere ike gbanwee.

Dị ka nnyocha ndị America si kwuo (8), ikpughe ụmụ nwanyị dị ime na ihe ndị na-emetọ ikuku na-egbu egbu (nke sitere n'ọkụ osisi ma ọ bụ unyi dịka ọmụmaatụ) ga-ebute ọgba aghara na mmepe nke ẹmbrayo. Ụmụntakịrị ahụ ga-ebute nsogbu omume na mbelata ikike ọgụgụ isi.

biopsy : nyocha nke mejuputara n'inwe ihe nlele nke ụbụrụ ụbụrụ iji mara ụdị etuto ahụ na ịhọrọ ọgwụgwọ kacha dabara adaba.

Echo-doppler transcrânien : nnwale nke na-ahụ mgbasa ọbara na nnukwu arịa ụbụrụ. Ọ na-enye ohere, n'etiti ihe ndị ọzọ, nyocha nke trauma isi ma ọ bụ nchọpụta nke ọnwụ ụbụrụ.

Electroencéphalogramme : nwale nke na-atụle ọrụ eletrik nke ụbụrụ, a na-ejikarị achọpụta ọrịa akwụkwụ.

MRI ụbụrụ ụbụrụ : Usoro ihe onyonyo resonance magnetik, MRI bụ nyocha nke na-enye ohere ịchọpụta ụbụrụ ụbụrụ. A na-eji ya, n'etiti ihe ndị ọzọ, iji kwado nchọpụta nke ọrịa strok ma ọ bụ nchọpụta nke etuto ahụ.

Nyocha PET : nke a na-akpọkwa positron emission tomoscintigraphy, nyocha onyonyo a na-arụ ọrụ na-eme ka o kwe omume iji anya nke uche hụ ọrụ akụkụ ahụ site na ịgbanye mmiri mmiri redioaktivu a na-ahụ anya na onyonyo.

Nyocha ụbụrụ na spinal : nke a na-akpọkwa tomography ma ọ bụ computed tomography, usoro onyonyo a na-eji X-ray na-ahụ maka ihe owuwu nke okpokoro isi ma ọ bụ ọkpụkpụ azụ. Ọ bụ isi nyocha maka nchọpụta ọrịa kansa.

Nyocha ahụ : ọ bụ nzọụkwụ mbụ na nyocha ọ bụla nke nsogbu nke ụbụrụ ma ọ bụ usoro ụjọ. Ọ bụ dọkịta na-abịa ma ọ bụ ọkachamara n'ụbụrụ na-eme ya. Nke mbụ, ọ na-ajụ onye ọrịa banyere akụkọ ihe mere eme ezinụlọ ya, mgbaàmà ya, wdg. wee mee nyocha anụ ahụ (nyochaa mmeghachi omume, ịnụ ihe, aka, ọhụụ, nguzozi, wdg) (9).

Oghere Lumbar : nlele mmiri nke cerebrospinal site na iji agịga sitere na azụ azụ (lumbar vertebrae). N'okwu a, nyocha ya nwere ike ikpebi ọnụnọ nke mkpụrụ ndụ kansa.

Nchọpụta mbụ

Otu dibia bekee, bụ Luigi Galvani, gosipụtara ọdịdị eletrịkị nke ozi irighiri akwara na 1792, site na nnwale n'ụkwụ frog! Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ narị afọ abụọ ka e mesịrị, na 1939, Huxley na Hodgkin buru ụzọ dekọọ ihe nwere ike ime (mmetụta akwara) na nnukwu akwara squid (10).

Nha ụbụrụ na ọgụgụ isi

Ndị ọkà mmụta sayensị ekwenyewo ogologo oge na nha ụbụrụ na ọgụgụ isi nwere ike jikọta. Dị ka nnyocha mba ụwa si kwuo11, ọgụgụ isi adịghị ekpebi site n'ogo ụbụrụ, kama site na nhazi ya na njikọ dị n'etiti ihe ọcha na isi awọ. A na-ekwukwa na ndị ikom, ndị na-enwekarị ụbụrụ buru ibu karịa ụmụ nwanyị, egosipụtaghị ọrụ ọgụgụ isi dị elu. N'otu aka ahụ, ndị sonyere nwere nnukwu ụbụrụ na-enweghị atụ nwetara akara n'okpuru nkezi na ule ọgụgụ isi.

Dịka ọmụmaatụ, Einstein nwere obere ụbụrụ karịa nkezi.