Ugbu a, enwere ihe dị ka asụsụ 6000 na mbara ala. A na-arụrịta ụka banyere onye n'ime ha bụ nna ochie, asụsụ mbụ nke ihe a kpọrọ mmadụ. Ndị ọkà mmụta sayensị ka na-achọ ezigbo ihe àmà banyere asụsụ kasị ochie.
Tụlee ọtụtụ ngwaọrụ ederede na nke kacha ochie dị n'ụwa.
Iberibe mbụ nke ide na Chinese malitere na 3000 afọ gara aga na usoro ndị eze Zhou. Ka oge na-aga, asụsụ Chinese amalitela, taa, ijeri mmadụ 1,2 nwere ụdị Chinese dị ka asụsụ mbụ ha. Ọ bụ asụsụ kacha ewu ewu n'ụwa n'ihe gbasara ọnụọgụ ndị na-asụ ya.
Ihe odide Grik mbụ malitere na 1450 BC. A na-ejikarị Grik eme ihe na Gris, Albania na Saịprọs. Ihe dị ka nde mmadụ 13 na-asụ ya. Asụsụ ahụ nwere akụkọ ihe mere eme ogologo oge ma bụrụ otu n'ime asụsụ Europe kacha ochie.
Asụsụ a bụ nke otu asụsụ Afroasian. A na-ese mgbidi nke ili ndị Ijipt n'asụsụ Ijipt oge ochie, nke malitere na 2600-2000 BC. Asụsụ a nwere ihe osise nke nnụnụ, nwamba, agwọ na ọbụna ndị mmadụ. Taa, ndị Ijipt dị ka asụsụ liturgical nke Coptic Church (ụka mbụ nke Ndị Kraịst dị n'Ijipt, nke St. Mark tọrọ ntọala ugbu a, ndị na-akwado Chọọchị Coptic dị n'Ijipt bụ pasent 5).
Ndị nchọpụta kwenyere na Sanskrit, asụsụ nke nwere mmetụta dị ukwuu n'ahụ ndị Europe nile, sitere Tamil. Sanskrit bụ asụsụ oge gboo nke India, malitere na 3000 afọ gara aga. A ka na-ewere ya dị ka asụsụ mba ahụ, n'agbanyeghị na ojiji ọ na-eme kwa ụbọchị nwere oke oke.
Ọ bụ ezinụlọ nke otu asụsụ Indo-European. Dịka data ọhụrụ siri dị, asụsụ ahụ adịla kemgbe 450 BC.
Ọ pụtara ihe dịka na 1000 BC. Ọ bụ asụsụ Semitic oge ochie na asụsụ mba Izrel. Ruo ọtụtụ afọ, Hibru bụ asụsụ edere maka ederede dị nsọ, ya mere a na-akpọ ya "asụsụ dị nsọ".
Ọtụtụ ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na ọmụmụ banyere mmalite nke ọdịdị asụsụ ahụ adịghị mma n'ihi enweghị eziokwu, ihe akaebe na nkwenye. Dị ka ozizi ahụ si kwuo, mkpa nke nkwurịta okwu ọnụ malitere mgbe mmadụ malitere ịmalite n'ìgwè maka ịchụ nta.