Ụmụaka ndị na-egbu oge n'asụsụ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu abụọ ka ha nwere iwe iwe, ndị ọkà mmụta sayensị kwuru. E gosiputara nke a site na nyocha emere nso nso a. Kedu ihe nke a pụtara na omume na olee mgbe ọ bụ oge ịkpọ mkpu?
Ndị ọkà mmụta sayensị echewo ogologo oge na igbu oge ikwu okwu na iwe na ụmụaka nwere ike jikọta, mana ọ nweghị ọmụmụ ihe buru ibu akwadobeghị nkwupụta a na data. Ruo ugbu a.
Nnyocha pụrụ iche
Ọrụ ọhụrụ sitere na Mahadum Northwwest, nke mmadụ 2000 sonyere na ya, gosiri na ụmụaka na-eto eto nwere obere okwu nwere iwe karịa ndị ọgbọ ha nwere nkà asụsụ dabara adaba. Nke a bụ ihe ọmụmụ nke mbụ ụdị ya iji jikọta igbu oge ikwu okwu na ụmụaka na-eto eto na iwe omume. Ihe nlele ahụ gụnyekwara ụmụaka na-erubeghị ọnwa 12, n'agbanyeghị na a na-ewere ịka nká dị ka "nsogbu" na nke a.
“Anyị maara na ndị na-eto eto na-ewe iwe mgbe ike gwụrụ ha ma ọ bụ na-enwe nkụda mmụọ, ọtụtụ ndị nne na nna na-enwekwa nchekasị n'oge ahụ,” ka Elizabeth Norton, bụ́ onye na-ede akwụkwọ n'ọmụmụ ihe, osote prọfesọ nke sayensị nkwurịta okwu, kwuru. "Ma ndị nne na nna ole na ole maara na ụfọdụ ụdị iwe iwe ugboro ugboro ma ọ bụ nke siri ike nwere ike igosi ihe ize ndụ nke nsogbu ahụike uche ma emesịa dị ka nchekasị, ịda mbà n'obi, nsogbu nlebara anya nke ọma, na nsogbu omume."
Dịka iwe iwe, igbu oge ikwu okwu bụ ihe ize ndụ maka mmụta ma emechaa na mmejọ okwu, Norton rụtụrụ aka. Dị ka ya si kwuo, ihe dị ka 40% nke ụmụaka ndị a ga-enwe nsogbu ikwu okwu na-adịgide adịgide n'ọdịnihu, nke nwere ike imetụta ọrụ agụmakwụkwọ ha. Nke a bụ ya mere ịtụle ma asụsụ na ahụike uche n'otu n'otu nwere ike mee ka nchọpụta mmalite na ntinye aka maka nsogbu nwata. A sị ka e kwuwe, ụmụaka nwere "nsogbu abụọ a" nwere ike ịnọ n'ihe ize ndụ dị elu.
Isi ihe na-egosi nchegbu nwere ike ịbụ ikwughachi iwe ọkụ mgbe niile, nnukwu igbu oge n'okwu
“Site n'ọtụtụ nnyocha ndị ọzọ e mere banyere ụmụaka ndị meworo agadi, anyị maara na okwu ọnụ na nsogbu ahụ́ ike nke uche na-enwekọkarị ọnụ karịa ka ị tụrụ anya ya. Mana tupu oru ngo a, anyị amaghị etu ha ga-esi malite n'oge,” ka Elizabeth Norton na-agbakwụnye, onye na-ejekwa ozi dị ka onye nduzi ụlọ nyocha mahadum nke na-amụ mmepe asụsụ, mmụta na ịgụ ihe n'ihe gbasara akwara ozi.
Ọmụmụ ihe a gbara otu ndị nnọchi anya ihe karịrị 2000 nne na nna nwere ụmụaka dị afọ 12 ruo ọnwa 38 ajụjụ ọnụ. Ndị nne na nna zara ajụjụ banyere ọnụ ọgụgụ nke okwu ụmụaka na-ekwu, na "mkpasu iwe" na omume ha - dịka ọmụmaatụ, ugboro ole ka nwatakịrị na-enwe iwe n'oge ike ọgwụgwụ ma ọ bụ, n'aka nke ọzọ, ntụrụndụ.
A na-ewere nwata dị ka “ọkà okwu mbubreyo” ma ọ bụrụ na o nwere ihe na-erughị okwu 50 ma ọ bụ na ọ naghị ewepụta okwu ọhụrụ site na afọ 2. Ndị nchọpụta na-eme atụmatụ na ụmụaka na-ekwu okwu n'oge na-enwekarị ike ime ihe ike na/ma ọ bụ iwe ọkụ ugboro ugboro karịa ndị ọgbọ ha nwere nkà asụsụ. Ndị ọkà mmụta sayensị na-ekewa iwe dị ka "siri ike" ma ọ bụrụ na nwatakịrị na-ejide ume mgbe niile, ịkụ ọkpọ ma ọ bụ igba n'oge iwe. Ụmụaka na-enwe mwakpo ndị a kwa ụbọchị ma ọ bụ karịa nwere ike ịchọ enyemaka ịzụlite nkà njide onwe onye.
Adịla ngwa ngwa ịtụ ụjọ
"Ekwesịrị ịtụle omume ndị a niile n'ọnọdụ mmepe, ọ bụghị n'ime onwe ha," onye na-ede akwụkwọ na-ede akwụkwọ bụ Lauren Wakschlag kwuru, onye prọfesọ na onye isi oche nke Ngalaba Ahụike na Social Sciences na Mahadum Northwwest na onye isi DevSci. Institute for Innovation and Development Sciences. Ndị nne na nna ekwesịghị ịwụli elu na nkwubi okwu ma na-ewe iwe naanị n'ihi na nwa na-esote ya nwere ọtụtụ okwu ma ọ bụ n'ihi na nwa ha enweghị ụbọchị kacha mma. Isi ihe na-egosi nchegbu n'akụkụ abụọ a nwere ike ịbụ nkwughachi nke iwe mgbe niile, nnukwu igbu oge n'okwu. Mgbe ngosipụta abụọ a na-agakọ aka, ha na-eme ka ibe ha dịkwuo njọ ma na-abawanye ihe ize ndụ, n'otu akụkụ n'ihi na nsogbu ndị dị otú ahụ na-egbochi mmekọrịta dị mma na ndị ọzọ.
Ọmụmụ ihe omimi banyere nsogbu ahụ
Nnyocha ahụ bụ naanị nzọụkwụ mbụ na nnukwu ọrụ nyocha na Mahadum Northwwest nke na-aga n'ihu n'okpuru isiokwu Kedu mgbe ị ga-echegbu onwe ya? ma kwadoro ya site na National Institute of Mental Health. Nzọụkwụ na-esote gụnyere ọmụmụ ihe gbasara ụmụaka 500 na Chicago.
N'ime otu njikwa, enwere ndị mmepe ha na-ewere ọnọdụ dịka ụkpụrụ afọ niile si dị, yana ndị gosipụtara omume iwe na / ma ọ bụ igbu oge okwu. Ndị ọkà mmụta sayensị ga-amụ mmepe nke ụbụrụ na omume nke ụmụaka iji chọpụta ihe ndị ga-enyere aka ịmata ọdịiche dị n'oge na-adịru nwa oge site na ọdịdị nke nsogbu siri ike.
Ndị nne na nna na ụmụ ha ga-ezute ndị na-ahazi ọrụ a kwa afọ ruo mgbe ụmụaka dị afọ 4,5. Ogologo dị otú ahụ dị ogologo, mgbagwoju anya na-elekwasị anya "na nwa ahụ n'ozuzu ya" abụghị ihe e ji mara nchọpụta sayensị n'ihe gbasara nkà mmụta okwu na ahụike uche, ka Dr. Wakschlag na-akọwa.
Ndị ọkà mmụta sayensị na ndị dọkịta nwere ozi dị mkpa maka ọtụtụ ezinụlọ ga-enyere aka ịchọpụta na dozie nsogbu ndị a kọwara.
"Ụlọ ọrụ anyị maka Innovation na Emerging Sciences DevSci bụ nke e mere kpọmkwem iji mee ka ndị ọkà mmụta sayensị nwee ike ịhapụ ụlọ akwụkwọ omenala, gafere usoro ndị a na-emekarị ma nwee ike ịrụ ọrụ nke ọma, na-eji ngwá ọrụ niile dị taa iji dozie ọrụ ndị ahụ," ka ọ na-akọwa.
"Anyị chọrọ ịnara ma chịkọta ozi niile gbasara mmepe anyị ka ndị dọkịta ụmụaka na ndị nne na nna nwee ngwá ọrụ iji nyere ha aka ikpebi mgbe oge ruru ụda mkpu na ịchọ enyemaka ọkachamara. Na igosi n'oge ntinye aka nke ikpeazụ ga-akacha dị irè, "ka Elizabeth Norton na-ekwu.
Nwa akwụkwọ ya bụ Brittany Manning bụ otu n'ime ndị na-ede akwụkwọ na ọrụ ọhụrụ ahụ, onye ọrụ ya na nkà mmụta okwu bụ akụkụ nke mkpali maka ọmụmụ ihe n'onwe ya. "Enwere m ọtụtụ mkparịta ụka na ndị nne na nna na ndị dọkịta banyere iwe iwe na ụmụaka ndị na-ekwu okwu n'oge, ma ọ dịghị ihe àmà sayensị na isiokwu a nke m nwere ike ịchọta," Manning kwuru. Ugbu a ndị ọkà mmụta sayensị na ndị dọkịta nwere ozi dị mkpa ma sayensị ma maka ọtụtụ ezinụlọ, nke ga-enyere aka ịchọpụta na dozie nsogbu ndị a kọwara n'oge.