Àgwà ndị ọkachamara n'ihe oriri na-edozi ahụ́ banyere nri anaghị eri anụ amalitela ịgbanwe, karịsịa na West. Ma ọ bụrụ na ndị anaghị eri anụ na mbụ na-aghọkarị "oku nke obi", ugbu a ọtụtụ mmadụ na-ajụ anụ, na-atụ anya imeziwanye ahụike ha. Nnyocha e mere n'ime iri afọ ndị na-adịbeghị anya egosiwo na iji protein anụmanụ, calorie, na abụba juru eju na-ebubigara ahụ́ ókè na-amụba ohere nke ọtụtụ ọrịa.
Ndị anaghị eri anụ na-abụkarị maka omume, ụkpụrụ omume ma ọ bụ okpukperechi - n'agbanyeghị echiche ndị dọkịta na ọbụna megidere ya. Ya mere, mgbe Bernard Shaw dara ọrịa otu ụbọchị, ndị dọkịta dọrọ ya aka ná ntị na ọ dịghị mgbe ọ ga-agbake ma ọ bụrụ na ọ maliteghị iri anụ ngwa ngwa. Ọ zara nkebi ahịrịokwu ahụ nke ghọrọ onye a ma ama: “E nyere m ndụ ma ọ bụrụ na m ga-eri steak. Ma ọnwụ ka mmadụ iri mmadụ mma” (ọ dịrị ndụ ruo afọ 94).
Otú ọ dị, ịjụ anụ, karịsịa ma ọ bụrụ na ọ na-esonyere ya na njụ nke àkwá na mmiri ara ehi, na-apụghị izere ezere na-eme ka ọdịiche dị ịrịba ama na nri. Iji nọgide na-ezu oke na nke zuru oke, ọ bụghị naanị na ị ga-eji ihe oriri osisi dochie anụ, kama tụgharịa uche na nri gị dum.
Protein na carcinogene
Otu n'ime ndị jụrụ izi ezi nke postulate banyere uru na mkpa nke protein anụmanụ bụ Dr. T. Colin Campbell, onye gụsịrị akwụkwọ na Mahadum Georgia (USA). N'oge na-adịghị anya ka ọ gụsịrị akwụkwọ, a họpụtara onye ọkà mmụta sayensị na-eto eto onye nhazi nkà na ụzụ nke ọrụ America iji meziwanye nri ụmụaka na Philippines.
Na Philippines, Dr. Campbell aghaghị ịmụ ihe kpatara ọrịa cancer imeju na-enwekarị n'etiti ụmụaka obodo. N'oge ahụ, ọtụtụ n'ime ndị ọrụ ibe ya kwenyere na nsogbu a, dị ka ọtụtụ nsogbu ahụike ndị ọzọ dị n'etiti Filipinos, bụ n'ihi enweghị protein na nri ha. Otú ọ dị, Campbell dọọrọ uche gaa n'eziokwu dị ịtụnanya: ụmụaka sitere na ezinụlọ ndị bara ọgaranya bụ ndị na-enwetaghị nri protein na-adakarị ọrịa cancer imeju. N'oge na-adịghị anya, ọ tụrụ aro na isi ihe na-ebute ọrịa a bụ aflatoxin, nke a na-emepụta site na ebu na-eto na ahụekere ma nwee ihe ndị na-akpata ọrịa cancer. Nsí a na-abanye n'ime ahụ ụmụaka yana mmanụ ahụekere, ebe ọ bụ na ndị ọrụ mmepụta ihe na Filipino ji ahụekere na-adịghị mma, nke na-akpụ akpụ maka mmepụta mmanụ, nke a na-apụghịzi ere.
Ma, gịnị mere ezinụlọ ndị bara ọgaranya ji na-arịakarị ọrịa? Campbell kpebiri iji mmekọrịta dị n'etiti nri na mmepe nke etuto ahụ kpọrọ ihe. Ịlaghachi na US, ọ malitere nyocha nke ga-adịru ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri atọ. Nsonaazụ ha gosiri na protein dị elu nke nri na-eme ka mmepe nke etuto ahụ dị na mmalite mmalite. Ọkà mmụta sayensị dọọrọ uche gaa n'eziokwu na tumadi protein anụmanụ nwere mmetụta dị otú ahụ, n'etiti ha mmiri ara ehi protein casein. N'ụzọ dị iche, ọtụtụ protein ndị dị n'osisi, dị ka ọka wit na protein soy, enweghị mmetụta pụtara ìhè na uto tumor.
Ọ nwere ike ịbụ na nri anụmanụ nwere ụfọdụ ihe pụrụ iche na-enye aka na mmepe nke etuto ahụ? Ndị na-erikarị anụ hà na-ebutekarị ọrịa kansa n'ezie? Ọmụmụ ọrịa na-efe efe pụrụ iche nyere aka nwalee echiche a.
Ọmụmụ CHINA
N'afọ ndị 1970, Prime Minista China Zhou Enlai chọpụtara ọrịa kansa. Ọrịa ahụ erutela n'ọkwa ikpeazụ nke ọrịa ahụ, n'agbanyeghị nke ahụ, o nyere iwu ka e mee nnyocha mba nile iji chọpụta mmadụ ole na China na-anwụ kwa afọ site n'ụdị ọrịa cancer dị iche iche, na ikekwe mepụta usoro iji gbochie ọrịa ahụ.
Nsonaazụ nke ọrụ a bụ nkọwa zuru ezu nke maapụ ọnụọgụ ọnwụ sitere na ụdị ọrịa cancer dị iche iche 12 na mpaghara 2400 n'etiti nde mmadụ 880 maka afọ 1973-1975. Ọ tụgharịrị na ọnụ ọgụgụ ọnwụ maka ụdị ọrịa cancer dị iche iche na mpaghara dị iche iche nke China nwere oke oke. Dịka ọmụmaatụ, n'ebe ụfọdụ, ọnụ ọgụgụ ndị na-anwụ site na ọrịa cancer akpa ume bụ mmadụ 3 kwa 100 kwa afọ, ebe ndị ọzọ ọ bụ mmadụ 59. Maka ọrịa kansa ara, 0 n'akụkụ ụfọdụ yana 20 na ndị ọzọ. Ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ site na ụdị ọrịa kansa ọ bụla sitere na mmadụ 70 ruo mmadụ 1212 maka 100 puku kwa afọ. Ọzọkwa, ọ bịara pụta ìhè na ụdị ọrịa kansa niile a chọpụtara na-ahọrọ ihe dịka otu mpaghara.
Na 1980s, Prọfesọ Campbell's Cornell University gara leta Dr. Chen Jun Shi, onye osote onye isi ụlọ ọrụ nke Institute of Nutrition and Food Hygiene nke Ụlọ Akwụkwọ Ọmụmụ Ọgwụ Mgbochi nke China. E chepụtara otu oru ngo, nke ndị nchọpụta si England, Canada na France sonyeere. Echiche a bụ ịchọpụta njikọ dị n'etiti usoro nri na ọnụ ọgụgụ ọrịa cancer, yana iji tụnyere data ndị a na nke enwetara na 1970s.
Ka ọ na-erule oge ahụ, achọpụtalarị na nri ndị ọdịda anyanwụ nke nwere abụba na anụ na obere eriri nri nwere njikọ chiri anya na ọrịa kansa eriri afọ na ọrịa ara ara. Achọpụtakwara na ọnụ ọgụgụ nke ọrịa cancer na-abawanye site na ịrapagidesi ike na nri Western.
Ihe si na nleta a pụta bụ nnukwu ọrụ China-Cornell-Oxford, nke a maara ugbu a dị ka Ọmụmụ China. A họpụtara mpaghara nchịkwa 65 dị na mpaghara dị iche iche nke China dị ka ihe ọmụmụ. N'ịmụta n'ụzọ zuru ezu nri nke 100 enweghị usoro ahọpụtara ndị mmadụ na mpaghara ọ bụla, ndị ọkà mmụta sayensị enwetawo a pụtara zuru ezu foto nke nutritional àgwà na nke ọ bụla district.
Ọ tụgharịrị na n'ebe anụ bụ onye ọbịa na-adịghị ahụkebe na tebụl, ọrịa ndị na-adịghị mma na-adịkarị obere. Na mgbakwunye, ọrịa obi, ọrịa shuga, dementia agadi, na nephrolithiasis dị ụkọ n'otu ókèala ahụ. Mana ọrịa ndị a niile dị na West ka a na-ewere dịka ihe a na-apụghị izere ezere na-akpata ịka nká. Nke a na-emekarị na ọ dịghị onye ọ bụla chere echiche banyere eziokwu ahụ bụ na ọrịa ndị a nile nwere ike ịbụ n'ihi erighị ihe na-edozi ahụ - ọrịa nke oke. Otú ọ dị, nnyocha e mere na China rụtụrụ aka na nke ahụ, n'ihi na n'ebe ndị mmadụ na-eri anụ na-abawanye, ọkwa cholesterol dị n'ọbara malitere n'oge na-adịghị anya, na ọrịa cancer na ọrịa ndị ọzọ na-adịghị ala ala.
Ihe niile dị mma na oke
Cheta na isi ihe eji ewu ihe di ndu bu protein, isi ihe eji ewu protein bu amino acid. A na-ebu ụzọ achịkọta protein ndị na-abanye n'ime ahụ na nri n'ime amino acid, emesia a na-emepụta protein ndị dị mkpa site na amino acid ndị a. Na mkpokọta, amino acid 20 na-etinye aka na njikọ nke protein, nke 12 nwere ike wughachi ma ọ bụrụ na ọ dị mkpa site na carbon, nitrogen, oxygen, phosphorus, wdg. Naanị amino acid 8 adịghị arụ ọrụ n'ime ahụ mmadụ ma a ghaghị inye ya nri. . Ọ bụ ya mere e ji kpọọ ha ihe dị mkpa.
Ngwakọta anụmanụ niile bara ụba na protein, nke nwere amino acid 20 zuru oke. N'adịghị ka protein anụmanụ, protein osisi anaghị enwekarị amino acid niile n'otu oge, na mkpokọta protein dị na osisi dị obere karịa anụ ahụ anụmanụ.
Ruo n'oge na-adịbeghị anya, a kwenyere na protein ndị ọzọ, ka mma. Otú ọ dị, a maara ugbu a na usoro nke protein metabolism na-esonyere ụbara mmepụta nke free radicals na nhazi nke ogige nitrogen na-egbu egbu, nke na-ekere òkè dị ukwuu na mmepe nke ọrịa na-adịghị ala ala.
ỤBỤRỤ ABỤBỤRỤ
Abụba nke osisi na anụmanụ dị nnọọ iche na Njirimara. Abụba anụmanụ dị oke, viscous na refractory, ma e wezụga mmanụ azụ, ebe osisi, n'ụzọ megidere nke ahụ, na-enwekarị mmanụ mmiri mmiri. A na-akọwa ọdịiche dị n'èzí a site na ọdịiche dị na nhazi kemịkal nke akwukwo nri na abụba anụmanụ. Asịd abụba juru eju na-abụkarị abụba anụmanụ, ebe acid fatty na-ejupụtaghị na-abụkarị abụba akwụkwọ nri.
Niile jujuru (na-enweghị nkekọ abụọ) na monounsaturated (nwere otu okpukpu abụọ) fatty acids nwere ike mejupụta n'ime ahụ mmadụ. Mana polyunsaturated fatty acids, nwere njikọ abụọ ma ọ bụ karịa, dị mkpa ma jiri nri banye n'ime ahụ naanị, na-arụ ọrụ dị oke mkpa. Karịsịa, ha dị mkpa maka ịmepụta membranes cell, ma na-ejekwa ozi dị ka ihe maka njikọ nke prostaglandins - ihe na-arụ ọrụ physiologically. Site na ụkọ ha, ọrịa metabolism lipid na-etolite, metabolism cellular na-ebelata, na nsogbu metabolic ndị ọzọ na-apụta.
BAỊRỊ URU NKE FIBER
Nri osisi nwere nnukwu carbohydrates dị mgbagwoju anya - eriri nri, ma ọ bụ eriri osisi. Ndị a gụnyere, dịka ọmụmaatụ, cellulose, dextrins, lignin, pectin. Ụdị ụfọdụ nke eriri nri adịghị agbari ma ọlị, ebe ndị ọzọ na-agbari akụkụ ụfọdụ site na microflora eriri afọ. Ihe oriri erimeri dị mkpa maka ahụ mmadụ maka ịrụ ọrụ nkịtị nke eriri afọ, na-egbochi ihe na-adịghị mma dị ka afọ ntachi. Na mgbakwunye, ha na-ekere òkè dị mkpa n'ijikọta ihe dị iche iche na-emerụ ahụ ma wepụ ha n'ahụ. N'ịbụ ndị etinyere na enzymatic na, n'ókè dị ukwuu, nhazi microbiological na eriri afọ, ihe ndị a na-eje ozi dị ka ihe na-edozi ahụ maka microflora intestinal nke ha.
GREEN pharmacy nke osisi nri
Osisi, gụnyere nri, na-emepụta ma na-achịkọta ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke ihe ndị na-arụ ọrụ ndụ nke usoro dị iche iche, na-ekere òkè na usoro dị mkpa nke ahụ mmadụ ma na-arụ ọrụ dịgasị iche iche na ya. Ndị a bụ, nke mbụ, protein, abụba, carbohydrates, yana vitamin, flavonoids na ihe ndị ọzọ polyphenolic, mmanụ dị mkpa, ogige organic nke macro- na microelements, wdg. All ndị a eke bekee, dabere na usoro ojiji na nke ukwu. , hụ na arụ ọrụ nkịtị nke ahụ na, ọ bụrụ na ọ dị mkpa, nwee otu ma ọ bụ ọgwụgwọ ọgwụgwọ ọzọ. Otu nnukwu ìgwè nke ogige osisi sitere n'okike nke na-adịghị ahụ n'anụmanụ anụ ahụ nwere ikike ibelata mmepe nke etuto cancer, belata cholesterol ma gbochie mmepe nke ọrịa obi, ma kpalie ihe nchebe nke ahụ. Dị ka ihe atụ, ndị a nwere ike ịbụ karọt na oké osimiri buckthorn carotenoids, tomato lycopene, vitamin C na P ẹdude na mkpụrụ osisi na akwụkwọ nri, nwa na green tii catechins na polyphenols na-enwe mmetụta dị mma na vaskụla elasticity, mkpa mmanụ dị iche iche ngwa nri nwere a akpọ. mmetụta antimicrobial, wdg.
Onwere ike ibi ndụ na-enweghị anụ
Dị ka ị pụrụ ịhụ, ọtụtụ ihe dị mkpa nwere ike nweta naanị site na osisi, ebe ọ bụ na ụmụ anụmanụ anaghị emepụta ha. Otú ọ dị, e nwere ihe ndị dị mfe ịnweta site na nri anụmanụ. Ndị a gụnyere ụfọdụ amino acid yana vitamin A, D3 na B12. Ma ọbụlagodi ihe ndị a, ma ewezuga vitamin B12, enwere ike nweta site na osisi - dabere na nhazi nri kwesịrị ekwesị.
Iji gbochie ahụ ịta ahụhụ site na enweghị vitamin A, ndị anaghị eri anụ kwesịrị iri oroma na akwụkwọ nri na-acha uhie uhie, ebe ọ bụ na a na-ekpebi agba ha site na mmalite nke vitamin A - carotenoids.
Ọ bụghị ihe siri ike idozi nsogbu nke vitamin D. Vitamin D precursors na-achọta ọ bụghị nanị na nri anụmanụ, kamakwa na bred's na brewer's yist. N'otu oge n'ime ahụ mmadụ, a na-eme ka ha ghọọ vitamin D3 site na nchịkọta photochemical na akpụkpọ ahụ n'okpuru ọrụ nke ìhè anyanwụ site n'enyemaka nke njikọ photochemical.
Ruo ogologo oge, a kwenyere na ndị anaghị eri anụ ga-enwe ọrịa anaemia erughi ígwè, ebe ọ bụ na osisi enweghị ụdị ígwè a na-amịkọrọ ngwa ngwa, heme iron. Otú ọ dị, ugbu a, e nwere ihe àmà na-egosi na mgbe ị na-atụgharị gaa na nri nanị ihe ọkụkụ, ahụ na-adaba na isi iyi ọhụrụ nke ígwè wee malite ịmịnye ígwè na-abụghị nke heme fọrọ nke nta ka ọ bụrụ yana ígwè heme. Oge mmegharị ahụ na-ewe ihe dịka izu anọ. A na-arụ ọrụ dị mkpa site n'eziokwu na na nri onye anaghị eri anụ, ígwè na-abanye n'ime ahụ yana vitamin C na carotenoids, nke na-eme ka ntinye ígwè dịkwuo mma. A na-egbo mkpa ígwè kacha mma site na nri bara ụba na mkpo, mkpụrụ, achịcha na-edozi ahụ na efere oatmeal, mkpụrụ osisi ọhụrụ na nke a mịrị amị (fig, apricots a mịrị amị, prunes, blackcurrants, apụl, wdg), na akwụkwọ nri gbara ọchịchịrị - akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ na akwụkwọ nri (spinach; herbs, zucchini).
Otu nri ahụ na-esokwa mee ka ọkwa zinc dị mma.
Ọ bụ ezie na a na-ewere mmiri ara ehi dị ka ihe kachasị mkpa nke calcium, ọ bụ na mba ndị a na-aṅụ ọtụtụ mmiri ara ehi ka ọkwa ọkpụkpụ ọkpụkpụ (senile thinning nke ọkpụkpụ na-eduga n'ịgbaji agbaji) kacha elu. Nke a na-egosikwa ọzọ na oke oriri na-edozi ahụ na-eduga ná nsogbu. Ebe calcium na-esi enweta ndị anaghị eri anụ bụ akwụkwọ nri akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ (dị ka akwụkwọ nri), mkpo, kabeeji, radishes, na almọnd.
Nsogbu kasịnụ bụ vitamin B12. Ụmụ mmadụ na anụ anụ na-enyekarị onwe ha vitamin B12 site na iri nri sitere na anụmanụ. Na herbivores, a na-emepụta ya site na microflora intestinal. Na mgbakwunye, vitamin a na-emepụta site na nje bacteria bi na ala. Ndị anaghị eri anụ siri ike bi na mba mepere emepe, ebe akwụkwọ nri na-ejedebe na tebụl mgbe a sachara ya nke ọma, ndị ọkachamara n'ihe banyere nri na-adụ ọdụ ka ha were mgbakwunye vitamin B12. Ihe dị ize ndụ karịsịa bụ enweghị vitamin B12 n'oge ọ bụ nwata, n'ihi na ọ na-eduga n'ịkwụsị uche, nsogbu na ụda muscle na ọhụụ, na hematopoiesis na-adịghị mma.
Ma gịnị banyere amino acid dị mkpa, nke, dị ka ọtụtụ ndị na-echeta site na ụlọ akwụkwọ, adịghị ahụ n'ime osisi? N'ezie, ha nọkwa na osisi, ha na-adịkarị ụkọ ugbu a niile ọnụ. Iji nweta amino acid niile ị chọrọ, ị kwesịrị ị na-eri nri dị iche iche sitere na osisi, gụnyere mkpo na ọka (lentil, oatmeal, osikapa agba aja aja, wdg). A na-achọta amino acid zuru oke na buckwheat.
PYRAMID anaghị eri anụ
Ugbu a, American Dietetic Association (ADA) na Canadian Dietitians na-akwado otu olu nri onye anaghị eri anụ, na-ekwenye na nri a na-ahazi nke ọma nke sitere na osisi na-enye mmadụ ihe niile dị mkpa ma na-enyere aka igbochi ọtụtụ ọrịa na-adịghị ala ala. Ọzọkwa, dị ka American nutritionists si kwuo, nri dị otú ahụ bara uru maka onye ọ bụla, n'ọnọdụ ọ bụla nke ahụ, gụnyere ime na lactation, na n'oge ọ bụla, gụnyere ụmụaka. N'okwu a, anyị na-ekwu na nri onye anaghị eri anụ zuru oke ma mejuo ya nke ọma, ewezuga ihe omume ụdị ụkọ ọ bụla. Maka ịdị mma, ndị ọkachamara n'ihe banyere nri ndị America na-enye ndụmọdụ maka ịhọrọ nri n'ụdị pyramid (lee foto).
Ihe ndabere nke pyramid ahụ bụ ngwaahịa ọka zuru oke (achịcha ọka, oatmeal, buckwheat, osikapa agba aja aja). Ekwesịrị iri nri ndị a maka nri ụtụtụ, nri ehihie na nri abalị. Ha nwere carbohydrates, protein, vitamin B, mineral, na eriri nri.
Nke a na-esote nri nwere protein (legumes, nuts). Akụ (karịsịa walnuts) bụ isi iyi nke acid fatty dị mkpa. Mkpụrụ ọka bara ụba na ígwè na zinc.
N'elu bụ akwụkwọ nri. Akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ gbara ọchịchịrị na akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ bara ụba na ígwè na calcium, odo na ọbara ọbara bụ isi mmalite nke carotenoids.
Mkpụrụ osisi na-abịa mgbe akwụkwọ nri gasịrị. Pyramid ahụ na-egosi ntakịrị mkpụrụ osisi achọrọ, ma ọ naghị edobe oke ha. N'elu elu bụ mmanụ ihe oriri nwere nnukwu acid fatty dị mkpa. Nkwenye kwa ụbọchị: otu ngaji abụọ ma ọ bụ abụọ, nke a na-eburu n'uche mmanụ e ji esi nri na maka mgbakwasa salad.
Dịka atụmatụ nri ọ bụla, pyramid onye anaghị eri anụ nwere ihe ndọghachi azụ ya. Ya mere, ọ naghị eburu n'uche na n'oge agadi mkpa ụlọ nke ahụ na-adị ntakịrị ma ọ dịghịkwa mkpa iri protein dị ukwuu. N'ụzọ megidere nke ahụ, na nri ụmụaka na ndị nọ n'afọ iri na ụma, yana ndị na-arụ ọrụ anụ ahụ, ekwesịrị inwe protein karịa nri.
***
Nnyocha e mere n'ime iri afọ ndị na-adịbeghị anya egosiwo na ụbara protein anụmanụ na nri mmadụ na-akpata ọtụtụ ọrịa na-adịghị ala ala. Ya mere, n'agbanyeghị na ọ bụ, n'ezie, ọ gaghị ekwe omume ịdị ndụ na-enweghị protein ma ọlị, i kwesịghị iji ya bufee ahụ gị. N'echiche a, nri onye anaghị eri anụ nwere uru karịa nri agwakọta, ebe ọ bụ na osisi nwere obere protein na ọ naghị etinye uche na ha karịa anụ ahụ anụmanụ.
Na mgbakwunye na ịmachi protein, nri onye anaghị eri anụ nwere uru ndị ọzọ. Ugbu a, ọtụtụ ndị na-emefu ego na ịzụrụ ụdị nile nke nutritional Mmeju nwere mkpa ọdụdụ asịd, dietary eriri, antioxidants na ndị ọzọ n'ọtụtụ ebe kpọsara biologically arụ ọrụ osisi bekee, kpamkpam na-echefu na ọ fọrọ nke nta niile nke ndị a bekee, ma na a ọzọ agafeghị oke price, nwere ike nweta site na. na-agbanwe na nri na mkpụrụ osisi, tomato, akwụkwọ nri, ọka na mkpo.
Agbanyeghị, ekwesịrị icheta na nri ọ bụla, gụnyere onye anaghị eri anụ, kwesịrị ịdị iche iche ma kwụzie ya nke ọma. Naanị na nke a ọ ga-abara ahụ uru, ma ọ bụghị imerụ ya ahụ.