Latimeria: nkọwa nke azụ, ebe o bi, ihe ọ na-eri, na-akpali eziokwu

Azụ coelacanth, onye nnọchianya nke ụwa dị n'okpuru mmiri, na-anọchite anya njikọ kacha nso n'etiti azụ na ndị nnọchianya amphibious nke anụ ọhịa, bụ ndị si n'oké osimiri na oké osimiri pụta n'ụwa ihe dị ka nde afọ 400 gara aga na oge Devonian. N'oge na-adịghị anya gara aga, ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na ụdị azụ a agwụla kpamkpam, ruo mgbe na 1938 na South Africa, ndị ọkụ azụ jidere otu n'ime ndị nnọchianya nke ụdị a. Mgbe nke ahụ gasịrị, ndị ọkà mmụta sayensị malitere ịmụ banyere azụ coelacanth prehistoric. N'agbanyeghị nke a, a ka nwere ọtụtụ ihe omimi ndị ọkachamara na-enweghị ike idozi ruo taa.

Azụ coelacanth: nkọwa

A kwenyere na ụdị a pụtara n'ime afọ 350 gara aga ma biri ọtụtụ n'ime ụwa. Dị ka ndị ọkà mmụta sayensị si kwuo, ụdị a lara n'iyi 80 nde afọ gara aga, ma otu n'ime ndị nnọchiteanya ahụ ejidere na ndụ n'Oké Osimiri India na narị afọ gara aga.

Coelacanths, dị ka a na-akpọkwa ndị nnọchianya nke ụdị oge ochie, bụ ndị ọkachamara maara nke ọma site na ndekọ fosil. Ihe omuma a gosiputara na ndi otu a toro nke oma ma di iche iche ihe dika nde afo 300 gara aga n'oge Permian na Triassic. Ndị ọkachamara na-arụ ọrụ n'agwaetiti Comoro, nke dị n'etiti kọntinent Africa na akụkụ ugwu Madagascar, chọpụtara na ndị ọkụ azụ̀ n'ógbè ahụ jisiri ike nwụde ihe ruru mmadụ abụọ n'ime ụdị a. Nke a bịara mara nke ọma na mberede, ebe ọ bụ na ndị ọkụ azụ anaghị akpọsa njide ndị a, ebe anụ coelacanth adịghị mma maka oriri mmadụ.

Mgbe achọpụtara ụdị a, n'ime iri afọ ndị sochirinụ, ọ ga-ekwe omume ịmụta ọtụtụ ozi gbasara azụ ndị a, n'ihi iji usoro dị iche iche nke mmiri dị n'okpuru. A bịara mara na ndị a bụ ihe na-agwụ ike, ihe e kere eke nke abalị na-ezu ike n'ehihie, na-ezo n'ụlọ ha n'obere ìgwè, gụnyere ihe ruru mmadụ iri na abụọ ma ọ bụ otu na ọkara. Azụ ndị a na-ahọrọ ịnọ n'akụkụ mmiri nke nwere nkume nkume, nke fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndụ na-adịghị ndụ, gụnyere ọgba nkume ndị dị na omimi nke ruru mita 250, na ma eleghị anya ndị ọzọ. Azụ na-achụ nta n'abalị, na-esi n'ebe obibi ha pụọ ​​n'ebe dị anya ruo 8 km, ka ha na-alaghachi n'ọgba ha mgbe ìhè nwuchara. Coelacanths na-adị ngwa ngwa na naanị mgbe ihe egwu na-abịaru nso na mberede, ha na-egosi ike nke caudal fin ha, na-apụ ngwa ngwa ma ọ bụ na-apụ na ijide.

N'ime 90s nke narị afọ gara aga, ndị ọkà mmụta sayensị mere nchọpụta DNA nke ụdị onye ọ bụla, nke mere ka o kwe omume ịmata ndị nnọchiteanya Indonesia nke ụwa dị n'okpuru mmiri dị ka ụdị dị iche iche. Ka oge na-aga, e jidere azụ̀ ndị ahụ n’ụsọ oké osimiri Kenya, nakwa na Sodwana Bay, nke dị n’ụsọ oké osimiri South Africa.

Ọ bụ ezie na a ka amabeghị ọtụtụ ihe banyere azụ ndị a, tetrapods, colacants, na lungfish bụ ndị ikwu kacha nso. Ndị ọkà mmụta sayensị gosipụtara nke a, n'agbanyeghị topology dị mgbagwoju anya nke mmekọrịta ha na ọkwa nke ụdị ndu. Ị nwere ike ịmụta banyere akụkọ ihe mere eme dị ịrịba ama na nkọwa zuru ezu nke nchọpụta nke ndị nnọchiteanya oge ochie nke oké osimiri na oké osimiri site n'ịgụ akwụkwọ: "Azụ ndị ejidere n'oge: ịchọ coelacanths."

ọdịdị

Ụdị a nwere nnukwu ọdịiche ma e jiri ya tụnyere ụdị azụ ndị ọzọ. N'elu caudal fin, ebe ụdị azụ ndị ọzọ nwere ịda mbà n'obi, coelacanth nwere ihe mgbakwunye, ọ bụghị nnukwu petal. A na-ejikọta ntù ndị ahụ agụpụtara, na kọlụm vertebral ka dị n'oge ọ bụ nwata. A na-amatakwa Coelacanths site n'eziokwu na nke a bụ naanị ụdị nwere nkwonkwo intercranial na-arụ ọrụ. A na-anọchi anya ya site na mmewere nke cranium nke na-ekewa ntị na ụbụrụ site na anya na imi. A na-akọwa njikọ intercranial dị ka ihe na-arụ ọrụ, na-ekwe ka a na-akwada agbà ala ka ọ na-ebuli agba elu, nke na-enye ohere ka coelacanth na-eri nri n'enweghị nsogbu. Ihe dị iche iche nke nhazi ahụ nke coelacanth bụkwa na ọ nwere ọnụ nku, nke ọrụ ya yiri nke ọkpụkpụ aka mmadụ.

Coelacanth nwere gill abụọ ụzọ abụọ, ebe mkpuchi gill dị ka efere prickly, nke akwa ya nwere usoro yiri nke anụ ahụ nke ezé mmadụ. Isi enweghị ihe nchebe ọzọ, na mkpuchi gill nwere mgbatị na njedebe. Agba nke dị ala nwere efere spongy abụọ jikọtara ọnụ. Ezé dị iche iche n'ụdị conical ma dị na efere ọkpụkpụ nke e guzobere na mpaghara mbara igwe.

Ihe akpịrịkpa ahụ buru ibu ma dị nso na ahụ, anụ ahụ ya dịkwa ka nhazi nke eze mmadụ. A na-agbatị eriri mmiri na-egwu mmiri ma jupụta na abụba. Enwere valvụ gburugburu n'ime eriri afọ. N'ụzọ na-akpali mmasị, na ndị okenye, nha ụbụrụ bụ nanị 1% nke ngụkọta olu nke oghere cranial. Mpịakọta nke ọzọ jupụtara na oke abụba n'ụdị gel. Ihe na-adọrọ mmasị karị bụ na n'ime ndị na-eto eto, olu a na-ejupụta 100% na ụbụrụ.

Dị ka a na-achị, a na-ese ahụ nke coelacanth na-acha anụnụ anụnụ na-acha anụnụ anụnụ na-egbuke egbuke, ebe isi na ahụ azụ na-eji ntụpọ na-adịghị ahụkebe nke na-acha ọcha ma ọ bụ na-acha anụnụ anụnụ kpuchie. A na-eji ihe atụ nke ọ bụla ama nke ọ bụla site n'ụdị ya pụrụ iche, ya mere azụ ndị ahụ dị iche na ibe ha ma dị mfe ịgụta. Azụ nwụrụ anwụ na-atụfu ụcha okike ha wee ghọọ ọchịchịrị aja aja ma ọ bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ oji. N'ime coelacanths, a na-akpọ dimorphism mmekọahụ, nke mejupụtara nha nke ndị mmadụ n'otu n'otu: ụmụ nwanyị buru ibu karịa ụmụ nwoke.

Ụzọ ndụ, omume

N'ụbọchị, coelacanths nọ n'ụlọ, na-etolite otu ole na ole nke ihe karịrị mmadụ iri na abụọ. Ha na-ahọrọ ịdị omimi, dị ka nso na ala dị ka o kwere mee. Ha na-ebi ndụ abalị. N'ịbụ ndị dị omimi, ụdị a amụtala ịzọpụta ike, na izute ndị na-eri anụ dị ụkọ ebe a. Mgbe ọchịchịrị malitere, ndị mmadụ n'otu n'otu na-ahapụ ebe nzuzo ha gaa chọọ nri. N'otu oge ahụ, omume ha na-adị ngwa ngwa, ma ha dị n'ebe dị anya karịa 3 mita site na ala. N'ịchọ nri, coelacanths na-egwu mmiri dị anya ruo mgbe ụbọchị ga-abịa ọzọ.

Na-akpali ịmara! N'ịga n'ime kọlụm mmiri, coelacanth na-eji ahụ ya eme obere mmegharị ahụ, na-anwa ịchekwa ike dị ka o kwere mee. N'otu oge ahụ, ọ nwere ike iji mmiri dị n'okpuru mmiri, gụnyere ọrụ nke ntù, naanị iji dozie ọnọdụ ahụ ya.

A na-amata coelacanth dị iche iche site na nhazi pụrụ iche nke ntù ya, ekele nke ọ na-enwe ike ịkwado na kọlụm mmiri, na-anọ n'ọnọdụ ọ bụla, ma ọ bụ elu ma ọ bụ elu. Dị ka ụfọdụ ndị ọkachamara si kwuo, coelacanth nwere ike ịga ije na ala, mana nke a abụghị ikpe. Ọbụna ịnọ n'ụlọ (n'ime ọgba), azụ anaghị eji ntù ya emetụ ala. Ọ bụrụ na coelacanth nọ n'ihe ize ndụ, mgbe ahụ azụ nwere ike ime ka ọ na-amali ọsọ ọsọ, n'ihi mmegharị nke fin caudal, nke dị ike na ya.

Ogologo oge ole ka coelacanth na-adị ndụ

A kwenyere na coelacanths bụ ezigbo narị afọ ma nwee ike ịdị ndụ ruo afọ 80, n'agbanyeghị na ekwenyeghị data ndị a site na ihe ọ bụla. Ọtụtụ ndị ọkachamara na-n'aka na nke a na- facilitated site tụrụ ndụ iyak ke omimi, mgbe iyak na-enwe ike aku na uba emefu ha ike, ụzọ mgbapụ si eri anụ, ịbụ na ezigbo okpomọkụ ọnọdụ.

Ụdị coelacanth

Coelacanth bụ aha eji amata ụdị abụọ dịka coelacanth Indonesian na Coelacanth coelacanth. Ha bụ naanị ụdị dị ndụ dị ndụ ruo taa. A kwenyere na ha bụ ndị nnọchiteanya dị ndụ nke ezinụlọ buru ibu, nke nwere ụdị 120, bụ ndị a kwadoro na peeji nke ụfọdụ akụkọ ihe mere eme.

Mpaghara, ebe obibi

A na-akpọkwa ụdị a dị ka "fossil dị ndụ" na ọ na-ebi na mmiri ọdịda anyanwụ nke Oke Osimiri Pasifik, nke dị n'akụkụ oke osimiri India, n'ime Greater Comoro na Anjouan Islands, yana n'ime ụsọ oké osimiri South Africa, Mozambique na Madagascar.

O were ọtụtụ iri afọ iji mụọ ọnụọgụgụ nke ụdị a. Mgbe e jidere otu ihe nlere anya na 1938, a na-ewere ya ruo afọ iri isii dum dị ka naanị ihe atụ na-anọchite anya ụdị a.

Eziokwu na-adọrọ mmasị! N'otu oge, e nwere mmemme Africa-project "Celacanth". N'afọ 2003, IMS kpebiri isonye na ọrụ a iji hazie nyocha ndị ọzọ maka ndị nnọchianya nke ụdị oge ochie a. N'oge na-adịghị anya, mgbalị a rụpụtara ma na Septemba 6, 2003, e jidere ihe atụ ọzọ na ndịda Tanzania na Songo Mnare. Mgbe nke ahụ gasịrị, Tanzania ghọrọ mba nke isii na mmiri nke a chọtara coelacanths.

N'afọ 2007, na July 14, ndị ọkụ azụ si n'ebe ugwu Zanzibar jidere ọtụtụ ndị ọzọ. Ndị ọkachamara sitere na IMS, Institute of Marine Sciences nke Zanzibar, soro Dr. Nariman Jiddawi ozugbo gaa ebe ahụ, bụ ebe ha chọpụtara azụ dị ka "Latimeria chalumnae".

Nri nke coelacanths

N'ihi nlebanya, a chọpụtara na azụ̀ a na-awakpo anụ ọ ga-eri ma ọ bụrụ na ọ ga-eru. Iji mee nke a, ọ na-eji agba ya dị ike karị. A tụlekwara ihe dị n'ime afọ ndị ejidere. N’ihi ya, a chọpụtara na azụ̀ ahụ na-erikwa ihe ndị dị ndụ ọ na-ahụ n’ime ala dị n’ala ala oké osimiri ma ọ bụ oké osimiri. N'ihi nleba anya, e mekwara ka ọ bụrụ na akụkụ rostral nwere ọrụ nnabata electro. N'ihi nke a, azụ ahụ na-amata ọdịiche dị n'ihe dị na kọlụm mmiri site na ọnụnọ nke ọkụ eletrik n'ime ha.

Mmeputakwa na ụmụ

N'ihi n'eziokwu na azụ dị n'ime omimi dị ukwuu, amachaghị banyere ya, mana ihe dị iche kpamkpam doro anya - coelacanths bụ azụ viviparous. More nso nso, e kweere na ha dina nsen, dị ka ọtụtụ ndị ọzọ iyak, ma na-ama Fertilized site nwoke. Mgbe ejidere ụmụ nwanyị, ha hụrụ caviar, nke nha ya hà ka bọọlụ tenis.

Ozi na-akpali mmasị! Otu nwanyị nwere ike ịmụ nwa, dabere na afọ, site na 8 ruo 26 ndụ fry, nke nha ya dị ihe dịka 37 cm. Mgbe a mụrụ ha, ha enweelarị ezé, ntù na akpịrịkpa.

Mgbe a mụsịrị nwa, nwa ọ bụla nwere akpa nkochi ime akwa ma dị umengwụ n'olu, bụ́ nke na-enye ha nri n'oge ime ime. N'oge mmepe, ka akpa nkochi ime akwa na-ebelata, ọ ga-abụ na ọ ga-adaba ma tinye ya n'ime oghere ahụ.

Nwanyị ahụ na-amụ nwa ya ọnwa iri na atọ. N'akụkụ a, enwere ike iche na ụmụ nwanyị nwere ike ịtụrụ ime tupu afọ nke abụọ ma ọ bụ nke atọ mgbe ime na-esote.

Ndị iro eke nke coelacanth

A na-ewere shark dị ka ndị iro kachasị nke coelacanth.

Uru ịkụ azụ

N'ụzọ dị mwute, azụ coelacanth enweghị uru azụmahịa, ebe ọ bụ na a pụghị iri anụ ya. N'agbanyeghị nke a, a na-ejide azụ n'ọtụtụ buru ibu, nke na-emebi ndị bi na ya. A na-ejidekarị ya iji dọta ndị njem nlegharị anya, na-ekepụta anụmanụ juru eju maka mkpokọta nzuzo. N'oge a, a na-edepụta azụ a na Red Book ma machibido ịzụ ahịa n'ahịa ụwa n'ụdị ọ bụla.

N'aka nke ya, ndị ọkụ azụ n'àgwàetiti Great Comoro ji aka ha jụ ịnọgide na-ejide coelacanth nke bi na mmiri dị n'ụsọ oké osimiri. Nke a ga-azọpụta anụ ọhịa pụrụ iche nke mmiri dị n'ụsọ oké osimiri. Dị ka a na-achị, ha na-akụ azụ n'akụkụ mmiri nke na-adịghị mma maka ndụ coelacanth, na ọ bụrụ na ejidere ha, ha na-eweghachi ndị mmadụ n'ebe obibi ha na-adịgide adịgide. Ya mere, omume na-agba ume ka apụtala n'oge na-adịbeghị anya, dịka ndị bi na Comoros na-enyocha nchekwa nke ọnụ ọgụgụ nke azụ a pụrụ iche. Nke bụ́ eziokwu bụ na coelacanth bara uru dị ukwuu na sayensị. N'ihi ọnụnọ nke azụ a, ndị ọkà mmụta sayensị na-agbalị iweghachi foto nke ụwa nke dị ọtụtụ narị nde afọ gara aga, ọ bụ ezie na nke a adịghị mfe. Ya mere, coelacanths taa na-anọchi anya ụdị ndị kasị baa uru maka sayensị.

Ọnụọgụ na ụdị ọnọdụ

N'ụzọ dị ịtụnanya, ọ bụ ezie na azụ ahụ abaghị uru dị ka ihe eji eri nri, ọ nọ na njedebe nke ikpochapu ya mere edepụtara ya na Red Book. Edepụtara coelacanth na Ndepụta Red IUCN dị ka ihe egwu dị egwu. N'ime nkwekọrịta mba ụwa CITES, e kenyela coelacanth ọkwa nke ụdị dị n'ihe egwu.

Dị ka e kwuru n'elu, a ka amụbeghị ụdị a n'ụzọ zuru ezu, ma taa enweghị nkọwa zuru ezu maka ịchọta ọnụ ọgụgụ coelacanth. Nke a bụkwa n'ihi na ụdị a na-ahọrọ ibi n'ime omimi dị ukwuu ma nọrọ n'ụlọ n'oge ehihie, ọ dịghịkwa mfe ịmụ ihe ọ bụla n'ọchịchịrị zuru oke. Dị ka ndị ọkachamara si kwuo, laa azụ na 90s nke narị afọ gara aga, enwere ike ịhụ mbelata nke ukwuu na ọnụ ọgụgụ dị na Comoros. Mbelata nke ukwuu nke ọnụọgụgụ bụ n'ihi na coelacanth na-adabakarị n'ụgbụ nke ndị ọkụ azụ bụ ndị na-akụ azụ miri emi nke ụdị azụ dị iche iche. Nke a bụ eziokwu karịsịa mgbe ụmụ nwanyị nọ n'ọkwa nke ịmụ nwa gafeta na ụgbụ.

Na ngwụcha

Anyị nwere ike ikwu n'enweghị nsogbu na coelacanth bụ ụdị azụ̀ pụrụ iche pụtara na mbara ala ihe dị ka nde afọ 300 gara aga. N'otu oge ahụ, ụdị ndị ahụ jisiri ike dị ndụ ruo taa, ma ọ gaghị adịrị ya (coelacanth) mfe ịlanarị ihe dị ka 100 afọ. N'oge na-adịbeghị anya, mmadụ enwechaghị echiche banyere otu esi echekwa otu ma ọ bụ ụdị azụ ọzọ. O siri ike iche n'echiche na coelacanth, nke a na-adịghị eri, na-ata ahụhụ site n'omume mmadụ na-egbu ọkụ. Ọrụ nke ihe a kpọrọ mmadụ bụ ịkwụsị na n'ikpeazụ chee echiche banyere ihe ga-esi na ya pụta, ma ọ bụghị ya, ha nwere ike bụrụ ihe jọgburu onwe ya. Mgbe ihe oriri na-apụ n'anya, mmadụ ga-apụkwa n'anya. A gaghị enwe mkpa isi agha nuklia ma ọ bụ ọdachi ndị ọzọ na-emere onwe ha.