Ọmụmụ sayensị kachasị ọhụrụ na-enye echiche mgbanwe maka ọgụ megide ịka nká na ọtụtụ ọrịa (gụnyere ọrịa kansa): iri obere nri, yana obere karịa ka ọ dị na mbụ.
N'ihi nnwale ndị e mere na ụmụ oke, a chọpụtara na n'okpuru ọnọdụ nke mmachi nri siri ike, ahụ nwere ike ịgbanwe gaa na ọnọdụ ọzọ - ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ ojuju onwe ya, n'ihi nke a na-edozi nri nke mkpụrụ ndụ nke ahụ ya. a na-eji, gụnyere "nke abụọ". N'otu oge ahụ, ahụ na-enweta, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, "ifufe nke abụọ", na ọtụtụ ọrịa, gụnyere ọrịa cancer, na-agwọta.
N'oge gara aga, ndị dọkịta kwenyere na usoro a sitere n'okike bụ nke evolushọn sitere n'okike n'onwe ya iji zọpụta ụmụ anụmanụ (na ụmụ mmadụ) dum n'oge ụkọ nri. Otú ọ dị, nchọpụta ọhụrụ nke ndị dọkịta Australia na-enye ìhè ọhụrụ na usoro okike a kasị baa uru nke a pụrụ iji mee ihe maka ahụike.
Dr. Margot Adler nke Mahadum New South Wales (Australia), bụ onye duru ndị otu nyocha ahụ, kwuru na n'ezie, sayensị na-aga n'ihu na nchọpụta a ruo ọtụtụ iri afọ - ka emechara, eziokwu ahụ bụ na agụụ ma ọ bụ oke mmachi nri na-agwọ ọrịa. ahu na nwere ike ọbụna inye ogologo ndụ abụghị ozi ka ndị ọkà mmụta ihe ndị dị ndụ.
Otú ọ dị, n'okpuru ọnọdụ okike, dị ka Dr. Adler si kwuo, ihe mgbochi nri adịghị eduga na mgbake na ogologo ndụ, ma na-ekpochapụ, karịsịa na anụ ọhịa. N'ime anụmanụ nke agụụ na-adịghị ike (na onye bi n'okike), ihe mgbochi na-adaba nke ọma na oke anụ ahụ na-ebelata - nke na-abawanye ohere nke ọnwụ site na ọrịa na ihe egwu dị iche iche. "N'adịghị ka ụlọ nyocha na-adịghị mma, n'okike, anụmanụ ndị agụụ na-agụ na-anwụ ngwa ngwa, na-abụkarị tupu ha eruo agadi - site na nje nje ma ọ bụ n'ọnụ anụmanụ ndị ọzọ," ka Dr. Adler na-ekwu.
Usoro a na-enye ogologo ndụ naanị na ebe a na-emepụta ihe, "greenhouse". Ya mere, Dr. Adler na-agọnahụ na ọ ga-ekwe omume na a na-ekwu na usoro a bụ nke sitere n'okike n'onwe ya iji gbochie ikpochapụ - n'ihi na n'ime ọhịa ọ naghị arụ ọrụ. O kwenyere na nchọta a bụ ụlọ nyocha naanị, "mbanye anataghị ikike ndụ" nke oge a, ụzọ mara mma iji gbanarị ọnyà nke ọdịdị nne. Nnwale ya egosila na n'okpuru ọnọdụ echedoro, ndị mmadụ na-ebu ọnụ nwere ike ịgwọ ọrịa kansa, ụdị ọrịa dị iche iche nke e ji mara ịka nká, ma na-abawanye ogologo ndụ ha.
N'oge a na-ebu ọnụ, Dr. Adler chọpụtara, a na-agbanye usoro nrụzi cell na mmeghari ohuru, nke na-eduga na mmeghari ohuru na ntughari nke ahụ. Ụkpụrụ a tọrọ ntọala maka usoro a na-ejikarị eme ihe: a pụrụ itinye ndị ọrịa cancer na-eri nri na-enweghị calorie n'ụlọ ọgwụ; a na-eme atụmatụ n'oge na-adịghị anya ịmepụta ọgwụ maka ibu ọnụ na-enweghị mgbu dịka atụmatụ pụrụ iche.
Nsonaazụ nke nchọpụta sayensị a, nke na-ekwu na ọ dịghị ihe na-erughị imepụta echiche evolushọn ọhụrụ, n'akwụkwọ akụkọ sayensị BioEssays. "Nke a nwere nnukwu ikike maka ahụike mmadụ," Dr. Adler kwuru. - Mmụba nke ndụ ndụ bụ, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, mmetụta dị n'akụkụ nke ibelata oriri na-edozi ahụ. Nghọta miri emi nke ka usoro a si arụ ọrụ na-eduga anyị na mmụba n'ezie na ogologo ndụ na-arụ ọrụ. "
Ọ bụ ihe doro anya na ọhụrụ tiori, kwenye experimentally, nwere nnọọ ihe ngwa: ọgụ megide akaghi aka ịka nká, ọgwụgwọ nke ọrịa na ime agadi, ọgwụgwọ nke ọrịa etuto ahụ, ọrịa na-adịghị ala ala, na izugbe mma nke a conditionally mma ahu. Ọ bụ ezie na ha na-ekwu, "ị pụghị ịzụta ahụike," ọ na-apụta na ị ka nwere ike ịdị ndụ ogologo oge na ahụike ma ọ bụrụ na anyị dị njikere ịkwụsị àgwà iri nri, ndị ọkà mmụta sayensị abịawo nkwubi okwu a.
N'ezie, nchọpụta "mgbanwe" a nke ndị ọkà mmụta ihe ndị dị ndụ abụghị ihe ọhụrụ maka ndị anaghị eri anụ, ndị na-eri anụ, ndị na-eri nri raw. A sị ka e kwuwe, anyị maara na site n'iji ihe oriri na calorie dị ntakịrị na-eri nri n'ụbọchị, ọ bụghị nanị na mmadụ agaghị "anwụ" (dị ka ụfọdụ ndị na-eri anụ na-ekwenye ekwenye), ma na-enweta ike na ahụike, ma nwee mmetụta dị ukwuu - ma ọ bụghị naanị otu ụbọchị ma ọ bụ abụọ, na afọ na afọ.
Ọ dị mma iche na uru dị n'erighị anụ, obere kalori, obere protein nri ka sayensị ọgbara ọhụrụ ga-amata na mmeri n'ime obodo ọhụrụ nke ga-adị ogologo ndụ, n'ụzọ ziri ezi, na-arụsi ọrụ ike, na ahụike.