Ihe nketa dementia: ị nwere ike ịzọpụta onwe gị?

Anyị nwere ike ịgbanwe ọtụtụ ihe na ndụ anyị - mana, ọ dị nwute, ọ bụghị mkpụrụ ndụ ihe nketa nke anyị. A mụrụ anyị niile nwere ụfọdụ ihe nketa mkpụrụ ndụ ihe nketa. Agbanyeghị, nke a apụtaghị na anyị enweghị enyemaka.

Were mgbaka dị ka ihe atụ: ọ bụrụgodị na enwere nsogbu nrịanrịa a n'ime ezinụlọ, anyị nwere ike izere otu akara aka ahụ. "Site n'ime ihe ụfọdụ, site n'ime mgbanwe ndụ, anyị nwere ike igbu oge mmalite ma ọ bụ belata ọganihu nke dementia," Dr. Andrew Budson, prọfesọ nke akwara ozi na Boston Veterans Health Complex kwuru.

Ọ bụ afọ ka ọ ga-ata ụta?

Dementia bụ okwu n'ozuzu, dị ka ọrịa obi, na n'ezie na-agụnye ọtụtụ nsogbu uche: ncheta ncheta, ihe isi ike na ngwọta nsogbu, na nsogbu ndị ọzọ na iche echiche. Otu n'ime ihe na-ebutekarị mgbaka bụ ọrịa Alzheimer. Dementia na-apụta mgbe mkpụrụ ndụ ụbụrụ mebiri emebi ma nwee ike ịkparịta ụka n'etiti onwe ha. Nke a, n'aka nke ya, nwere ike imetụta ụzọ mmadụ si eche echiche, mmetụta, na omume.

Ndị nchọpụta ka na-achọ azịza doro anya maka ajụjụ nke ihe na-akpata dementia enwetara na onye kacha nọrọ n'ihe ize ndụ. N'ezie, ịka nká bụ ihe a na-ahụkarị, ma ọ bụrụ na ị nwere akụkọ ihe mere eme ezinụlọ nke dementia, ọ pụtara na ị nọ n'ihe ize ndụ dị elu.

Yabụ kedu ọrụ mkpụrụ ndụ ihe nketa anyị na-arụ? Ruo ọtụtụ afọ, ndị dọkịta ajụọla ndị ọrịa banyere ndị ikwu nke mbụ - nne na nna, ụmụnne - iji chọpụta akụkọ ihe mere eme ezinụlọ nke dementia. Mana ugbu a ndepụta agbasawanyela ịgụnye nwanne nne, nwanne nna na nwanne nne.

Dị ka Dr. Budson si kwuo, mgbe ọ dị afọ 65, ohere nke ịmalite ịda mbà n'obi n'etiti ndị na-enweghị akụkọ ihe mere eme ezinụlọ bụ ihe dịka 3%, ma ihe ize ndụ na-ebili na 6-12% maka ndị nwere ọdịdị mkpụrụ ndụ ihe nketa. Dị ka ọ na-adịkarị, mgbaàmà mmalite na-amalite ihe dị ka otu afọ onye otu ezinụlọ nwere mgbaka, mana enwere ike ime mgbanwe dị iche iche.

Mgbaàmà nke mgbaka

Ihe mgbaàmà nke dementia nwere ike ịpụta n'ụzọ dị iche iche na ndị mmadụ dị iche iche. Dị ka otu Alzheimer's Association si kwuo, ihe atụ n'ozuzu ya gụnyere nsogbu ndị na-emegharị ugboro ugboro na:

• ebe nchekwa obere oge - icheta ozi enwetara ugbu a,
• ịhazi na ịkwadebe nri ndị a maara nke ọma,
• ịkwụ ụgwọ ụgwọ,
• ikike ịchọta obere akpa ngwa ngwa,
• icheta atụmatụ (nleta dọkịta, nzukọ na ndị ọzọ).

Ọtụtụ mgbaàmà na-amalite nke nta nke nta ma na-akawanye njọ ka oge na-aga. N'ịchọpụta ha n'ime onwe gị ma ọ bụ ndị ị hụrụ n'anya, ọ dị mkpa ịhụ dọkịta ozugbo enwere ike. Nchọpụta mbụ nwere ike inyere gị aka inweta ihe kachasị na ọgwụgwọ dịnụ.

Na-achịkwa ndụ gị

N'ụzọ dị mwute, ọ dịghị ọgwụgwọ maka ọrịa a. Enweghị ụzọ 100% ekwela nkwa ichebe onwe gị pụọ na mmepe ya. Ma anyị nwere ike ibelata ihe ize ndụ ahụ, ọ bụrụgodị na e nwere mkpụrụ ndụ ihe nketa. Nnyocha egosiwo na omume ụfọdụ nwere ike inye aka.

Ndị a na-agụnye mgbatị ahụ nke ikuku mgbe nile, ịnọgide na-eri nri dị mma, na igbochi ịṅụ mmanya na-aba n'anya nke ukwuu. “Otu nhọrọ ibi ndụ nke pụrụ ichebe ndị nkịtị pụkwara inyere ndị nọ n’ihe ize ndụ nke ịda mbà n’obi aka,” ka Dr. Budson na-akọwa.

Nnyocha e mere n'oge na-adịbeghị anya nke ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mmadụ 200 (nke pụtara afọ 000, ọ dịghị ihe ịrịba ama nke dementia) lere anya na njikọ dị n'etiti nhọrọ ndụ dị mma, akụkọ ihe mere eme ezinụlọ, na ihe ize ndụ dementia. Ndị nyocha ahụ chịkọtara ozi gbasara ụdị ndụ ndị sonyere na ya, gụnyere mmega ahụ, nri, ise siga, na ịṅụ mmanya. A tụlere ihe egwu mkpụrụ ndụ ihe nketa site na iji ozi sitere na ndekọ ahụike yana akụkọ ezinụlọ.

Onye ọ bụla so na ya nwetara akara ọnọdụ dabere na ụdị ndụ ya na profaịlụ mkpụrụ ndụ ihe nketa. E jikọtara ọnụ ọgụgụ dị elu na ihe ndị metụtara ndụ, na ọnụ ọgụgụ dị ala na-ejikọta ya na ihe mkpụrụ ndụ ihe nketa.

Ọrụ a were ihe karịrị afọ iri. Mgbe nkezi afọ nke ndị sonyere bụ 10, ndị nchọpụta chọpụtara na ndị nwere akara mkpụrụ ndụ ihe nketa dị elu - nwere akụkọ ihe mere eme ezinụlọ nke dementia - nwere obere ihe ize ndụ nke ịmepụta ya ma ọ bụrụ na ha nwekwara akara ndụ dị mma. Nke a na-egosi na omume ziri ezi nwere ike inye aka gbochie mgbaka, ọbụlagodi na ihe nketa na-adịghị mma.

Mana ndị nwere ụkpụrụ ndụ dị ala na ọnụ ọgụgụ mkpụrụ ndụ ihe nketa dị elu karịa okpukpu abụọ ka o yikarịrị ka ha ga-ebute ọrịa ahụ karịa ndị na-ebi ndụ dị mma ma gosipụta akara mkpụrụ ndụ dị ala. Ya mere ọ bụrụgodị na anyị enweghị mkpụrụ ndụ ihe nketa, anyị nwere ike ime ka ọnọdụ ahụ ka njọ ma ọ bụrụ na anyị ebie ndụ nkịtị, rie nri na-adịghị mma, anwụrụ ọkụ na / ma ọ bụ ịṅụbiga mmanya ókè.

“Ọmụmụ ihe a bụ ozi ọma nye ndị nwere nkwarụ n’ezinụlọ,” ka Dr. Budson na-ekwu. "Ihe niile na-egosi na e nwere ụzọ isi chịkwaa ndụ gị."

Mma mbubreyo karịa mgbe

Ozugbo anyị malitere ime mgbanwe n'ụdị ndụ anyị, ọ ga-aka mma. Ma nke bụ́ eziokwu na-egosikwa na ọ dịghị mgbe ọ gafeworo ịmalite. Ọzọkwa, ọ dịghị mkpa ịgbanwe ihe nile otu mgbe, Dr. Budson na-agbakwụnye, sị: “Mgbanwe ụzọ ndụ pụrụ iwepụta oge, n’ihi ya, malite n’otu àgwà ma lekwasị anya na ya, mgbe ị dị njikere, tinye nke ọzọ na ya.”

Nke a bụ aro ndị ọkachamara:

• Kwụsị ise siga.
• Gaa na mgbatị ahụ, ma ọ bụ ma ọ dịkarịa ala malite ije ije maka nkeji ole na ole kwa ụbọchị, ka oge na-aga, ị nwere ike iji opekata mpe ọkara awa kwa ụbọchị na-eme ya.
• Belata mmanya na-aba n'anya. Na mmemme, gbanwee gaa na ihe ọṅụṅụ na-adịghị egbu egbu: mmiri ịnweta mmiri na lemon ma ọ bụ biya na-abụghị mmanya.
• Mee ka ị na-eri ọka, akwụkwọ nri na mkpụrụ osisi, mkpụrụ, agwa, na azụ nwere mmanu.
• Kpebisie ike iri anụ edoziri na nri ndị nwere abụba juru eju na shuga dị mfe mee.

Kwekọrịtara, ịgbaso ndụmọdụ ndị dọkịta abụghị ọnụ ahịa kachasị elu iji kwụọ ụgwọ maka ohere ịnọgide na-adị mma ma nwee obi ụtọ na afọ ntozu okè na amamihe.

Banyere onye edemede: Andrew Budson bụ prọfesọ nke neuroscience na Boston Veterans Health Complex.