Nchọpụta nke ụdị mmadụ a kpụrụ akpụ

Onye edemede: Yu.B. Gippenreiter

Kedu ihe ndị dị mkpa na nke zuru oke maka ụdị mmadụ a kpụrụ akpụ?

M ga-eji echiche banyere isiokwu a nke onye edemede nke monograph na mmepe nke àgwà ụmụaka, LI Bozhovich (16). N'ezie, ọ na-akọwapụta ihe abụọ bụ isi.

Usoro nke mbụ: mmadụ nwere ike were ya dị ka onye ma ọ bụrụ na e nwere ndị isi n'ebumnobi ya n'otu akụkụ, ya bụ na ọ ga-enwe ike imeri mkpali ya ozugbo n'ihi ihe ọzọ. N'ọnọdụ ndị dị otú ahụ, a na-ekwu na isiokwu a nwere ike ịmegharị omume. N'otu oge ahụ, a na-eche na ebumnobi e ji emeri ebumnobi ozugbo bụ ihe dị mkpa na ọha mmadụ. Ha sitere na mmekọrịta mmadụ na ibe ya, ya bụ, ọha mmadụ setịpụrụ ha, zụlitere n'ime mmadụ.

Usoro nke abụọ dị mkpa maka ụdị mmadụ bụ ikike nke ịma ụma jikwaa omume nke ya. A na-eme ọchịchị a na-adabere n'ebumnobi mara mma-ebumnobi na ụkpụrụ. Ngosipụta nke abụọ dị iche na nke mbụ n'ihi na ọ na-ebu amụma kpọmkwem nrube isi nke ebumnobi dị n'okpuru. Nanị mediated omume (mbụ criterion) nwere ike dabere na a spontaneously kpụrụ hierarchy nke ebumnobi, na ọbụna «spontaneous omume»: mmadụ nwere ike ọ gaghị ama ihe? o mere ka o mee ihe n'ụzọ ụfọdụ, ka o sina dị, ọ na-akpa àgwà ọma. Ya mere, ọ bụ ezie na akara nke abụọ na-ezokwa aka na omume onye ogbugbo, ọ bụ nhịahụ nke ọma ka e mesiri ike. Ọ na-eche na ịdị adị nke nsụhọ onwe ya dị ka ihe atụ pụrụ iche nke àgwà.

Iji ghọta njirisi ndị a nke ọma, ka anyị nyochaa n'ụzọ dị iche otu ihe atụ - ọdịdị nke mmadụ (nwa) nwere nnukwu igbu oge na mmepe mmadụ.

Nke a bụ ikpe pụrụ iche, ọ metụtara ndị ama ama (dị ka Olga Skorokhodova anyị) ntị chiri-ogbi American Helen Keller. Helen toro eto aghọọla onye nwere omenala na gụrụ akwụkwọ nke ukwuu. Ma mgbe ọ dị afọ 6, mgbe onye nkụzi na-eto eto Anna Sullivan rutere n'ụlọ nne na nna ya ịmalite ịkụziri nwa agbọghọ ahụ ihe, ọ bụ ihe okike na-adịghị ahụkebe.

Ka ọ na-erule ebe a, Helen etoola nke ọma n'uche. Nne na nna ya bụ ndị ọgaranya, a na-etinyekwa Helen, bụ́ otu nwa ha mụrụ, n'ụzọ nile. N’ihi ya, ọ na-ebi ndụ na-arụsi ọrụ ike, mara ụlọ nke ọma, na-agba ọsọ n’ubi na ogige, mara anụ ụlọ, marakwa otú e si eji ọtụtụ ihe eji eme ihe. Ya na nwa agbọghọ ojii, bụ́ ada onye na-esi nri, na-akpakọrịta, ọbụnakwa na-ekwurịta okwu n’asụsụ ndị ogbi nke nanị ha na-aghọta.

Ma n'otu oge ahụ, omume Helen bụ foto dị egwu. N'ime ezinụlọ, nwa agbọghọ ahụ wutere nke ukwuu, ha na-etinye aka na ya n'ihe niile ma na-ekwenyekarị ihe ọ chọrọ. N’ihi ya, ọ ghọrọ onye ọchịchị aka ike nke ezinụlọ. Ọ bụrụ na ọ nweghị ike nweta ihe ma ọ bụ ọbụna na-aghọta ya, iwe were ya, malite ịkụ aka, ọkọ na ata. Ka ọ na-erule oge onye nkụzi ahụ rutere, a na-emeghachiworị ụdị mwakpo ahụ nke ịba ụba ugboro ugboro n'ụbọchị.

Anna Sullivan kọwara otú nzukọ mbụ ha siri mee. Nwatakịrị nwanyị ahụ nọ na-eche ya, ebe a dọrọ ya aka ná ntị banyere mbata nke ọbịa ahụ. N'ịnụ nzọụkwụ, ma ọ bụ kama, na-enwe mmetụta nke ịma jijiji site na steepụ ahụ, ọ na-ehulata isi ya, gbagara na mbuso agha. Anna gbalịrị ịmakụ ya, ma site n'ịkụ aka na ntụtụ, nwa agbọghọ ahụ nwere onwe ya n'ebe ọ nọ. Na nri abalị, onye nkuzi nọ ọdụ n'akụkụ Helen. Ma nwa agbọghọ ahụ anaghị anọkarị n'ọnọdụ ya, kama ọ na-agagharị na tebụl, na-etinye aka ya na efere ndị ọzọ ma họrọ ihe masịrị ya. Mgbe aka ya dị n'efere onye ọbịa ahụ, ọ na-akụ ya ma were ike nọrọ ọdụ n'oche. N'ịwụpụ n'oche ahụ, nwa agbọghọ ahụ gbagara ndị ikwu ya, ma hụ na oche ndị ahụ tọgbọ chakoo. Onye nkụzi ahụ kwusiri ike ka Helen hapụ ezinụlọ ya ruo nwa oge, bụ́ nke na-adabere kpam kpam n'ọchịchọ ya. Ya mere, e nyere nwa agbọghọ ahụ n'ime ike nke «onye iro», ọgụ na-aga n'ihu ruo ogologo oge. Omume nkwonkwo ọ bụla - mgbakwasa, ịsa ahụ, wdg - kpalitere mwakpo nke iwe n'ime ya. N'otu oge, na-eti ihu, ọ kụpụrụ ezé ihu abụọ nke onye nkụzi. Enweghị ajụjụ maka ọzụzụ ọ bụla. A. Sullivan dere, sị: “Ọ dị mkpa ibu ụzọ kwụsị iwe iwe ya (nke e hotara na: 77, p. 48-50).

Ya mere, n'iji echiche na ihe ịrịba ama ndị a tụlere n'elu, anyị nwere ike ikwu na ruo mgbe ọ dị afọ 6, Helen Keller enweghị ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mmepe mmadụ, ebe ọ bụ na ọ bụghị nanị na ọ bụghị nanị imeri mkpali ya ozugbo, ma ọbụna na-azụlite ya ruo n'ókè site n'aka ndị toro eto. Ihe mgbaru ọsọ nke onye nkụzi - «iji kwụsị iwe» nwa agbọghọ - na pụtara na-amalite guzobe ya àgwà.