Maka ndị kpebiri ịhapụ iri anụ ruo mgbe ebighị ebi, ọ dị mkpa ịmara na, n'emeghị ka ụmụ anụmanụ na-ata ahụhụ karịa, ha ga-enweta ihe oriri niile dị mkpa na-edozi ahụ, ebe ha na-ekpochapụ ahụ ha niile na nsị na nsị ndị a na-achọta na ya. ụbara anụ. . Tụkwasị na nke ahụ, ọtụtụ ndị mmadụ, karịsịa ndị na-abụghị ndị ọbịa na-eche banyere ọdịmma nke ọha mmadụ na ọnọdụ nke gburugburu ebe obibi nke gburugburu ebe obibi, ga-ahụ oge ọzọ dị mkpa dị mma na-eri anụ anaghị eri anụ: ngwọta maka nsogbu nke agụụ ụwa na njedebe nke ụwa. ihe ndị sitere n'okike nke ụwa.
Ndị ọkachamara n'ihe banyere akụ na ụba na ndị ọkachamara n'ọrụ ugbo kwenyere n'otu n'otu n'echiche ha na ụkọ nri na-akpata n'ụwa, n'otu akụkụ, n'ihi obere ọrụ ugbo anụ ehi, n'ihe gbasara oke protein nri enwetara kwa nkeji nke mpaghara ugbo ejiri. Ihe ọkụkụ nwere ike iweta ọtụtụ protein kwa hectare nke ihe ọkụkụ karịa ngwaahịa anụ ụlọ. Ya mere, otu hectare ala a kụrụ ọka ga-eweta protein ji okpukpu ise karịa otu hectare nke a na-eji eme ihe ọkụkụ n'ubi anụmanụ. Hectare nke a kụrụ na mkpo ga-amịpụta protein okpukpu iri. N'agbanyeghị nkwenye nke ọnụ ọgụgụ ndị a, ihe karịrị ọkara nke acreage niile dị na United States nọ n'okpuru nri nri.
Dị ka data e nyere na akụkọ ahụ si kwuo, United States na World Resources, ọ bụrụ na ejiri mpaghara niile ahụ e kwuru n'elu mee ihe maka ihe ọkụkụ nke ụmụ mmadụ na-eri ozugbo, mgbe ahụ, n'ihe banyere calorie, nke a ga-eduga n'ịbawanye okpukpu anọ na ego. nke nri natara. N'otu oge ahụ, dị ka United Nations Food and Agriculture Agency (FAO) si kwuo. Ihe karịrị otu ijeri mmadụ na ọkara nọ n'ụwa na-ata ahụhụ site na erighị ihe na-edozi ahụ nke ọma, ebe ihe dị ka nde 500 n'ime ha nọ n'ọnụ ọnụ nke agụụ.
Dị ka Ngalaba Ọrụ Ugbo nke United States si kwuo, 91% nke ọka, 77% soybean, 64% nke ọka bali, 88% nke ọka, na 99% nke sorghum e wetara na US n'afọ ndị 1970 ka a na-enye anụ ehi. Ọzọkwa, ugbu a, a na-amanye anụmanụ ndị na-azụ anụ iri nri azụ̀ nwere protein dị elu; ọkara nke ngụkọta azụ̀ a na-egbu kwa afọ na 1968 gara ịzụ anụ ụlọ. N'ikpeazụ, iji ala ọrụ ugbo eme ihe nke ukwuu iji gboo agụụ na-arị elu maka ngwaahịa anụ ehi na-eduga na mbelata nke ala yana mbelata ogo ngwaahịa ugbo. (karịsịa ọka) na-aga ozugbo na tebụl mmadụ.
N'otu aka ahụ dị mwute bụ ọnụ ọgụgụ na-ekwu maka mfu nke protein akwukwo nri na usoro nhazi ya na protein anụmanụ mgbe a na-ama abụba anụ ụdị anụmanụ. Ná nkezi, anụmanụ chọrọ kilogram asatọ nke protein akwụkwọ nri iji mepụta otu kilogram nke protein anụmanụ, ebe ehi nwere ọnụ ọgụgụ kacha elu. iri abụọ na otu na otu.
Francis Lappé, onye ọkachamara n'ọrụ ugbo na agụụ na Institute for Nutrition and Development, na-ekwu na n'ihi ojiji a na-emefusị ihe ọkụkụ, ihe dị ka nde tọn 118 nke protein osisi anaghịzi enweta ụmụ mmadụ kwa afọ - ego ya bụ 90. pasentị nke ụkọ protein kwa afọ n'ụwa. ! N'okwu a, okwu onye isi oche nke UN Food and Agriculture Agency (FAO) nke a kpọtụrụ aha n'elu, Mr. Boerma, na-ada ụda karịa nke na-eme ka ọ kwenye:
"Ọ bụrụ n'ezie na anyị chọrọ ịhụ mgbanwe ka mma na ọnọdụ nri nke akụkụ ụwa kasị daa ogbenye, anyị ga-eduzi mbọ anyị niile iji mee ka ndị mmadụ na-eri protein sitere na osisi."
N'ịbụ ndị chere eziokwu nke ọnụ ọgụgụ ndị a dị egwu ihu, ụfọdụ ga-arụrịta ụka, "Ma United States na-emepụta ọtụtụ ọka na ihe ọkụkụ ndị ọzọ nke na anyị nwere ike ị nweta ụbara nke ngwaahịa anụ ma ka nwere nnukwu mkpụrụ ọka maka mbupụ." N'ịhapụ ọtụtụ ndị America na-erichaghị nri, ka anyị leba anya na mmetụta nke ngụkọ ọrụ ugbo nke America na-ekwu maka mbupụ.
Ọkara nke ihe niile American mbupụ nke ugbo ngwaahịa ejedebe na afo nke ehi, atụrụ, pigs, ọkụkọ na ndị ọzọ anụ udiri anumanu, nke n'aka budata belata ya protein uru, nhazi ya n'ime anụmanụ protein, dị naanị a mmachi okirikiri nke. ndị na-eriju afọ na ndị ọgaranya bi na mbara ala, nwere ike ịkwụ ụgwọ ya. Ọbụna ihe jọgburu onwe ya bụ eziokwu ahụ bụ na ọnụ ọgụgụ dị elu nke anụ ndị a na-eri na US na-abịa site n'anụmanụ na-eri nri a zụlitere na mba ndị ọzọ, na-abụkarị ndị kasị daa ogbenye, na mba ụwa. US bụ ndị na-ebubata anụ kachasị n'ụwa, na-azụta ihe karịrị 40% nke anụ ehi niile n'ahịa ụwa. Ya mere, n'afọ 1973, America butere anụ dị ijeri pound abụọ (ihe dị ka nde kilogram 2), nke, n'agbanyeghị na ọ bụ naanị pasentị asaa nke ngụkọta anụ a na-eri na United States, bụ ihe dị oke mkpa maka ọtụtụ mba ndị na-ebupụ ibu na-ebu ibu. ibu ibu nke mfu protein nwere ike ime.
Kedu ihe ọzọ na-achọ anụ, na-eduga na mfu nke protein akwukwo nri, na-enye aka na nsogbu nke agụụ ụwa? Ka anyị leba anya n'ọnọdụ nri na mba ndị kacha nwee nsogbu, na-arụ ọrụ Francis Lappe na Joseph Collins "Nri mbụ":
“Na Central America na Dominican Republic, a na-ebupụ ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ atọ na ọkara nke anụ niile a na-emepụta ná mba ọzọ, karịsịa na United States. Alan Berg nke Brookings Institution, n'ọmụmụ ihe banyere nri nri ụwa, dere nke ahụ Ihe ka ọtụtụ n'anụ ndị si Central America "adịghị ejedebe n'afọ ndị Hispanik, kama na hamburgers nke ụlọ nri ngwa ngwa na United States."
"A na-ejikarị ala kachasị mma na Colombia eme ihe maka ịta nri, na ọtụtụ n'ime mkpụrụ ọka, bụ nke mụbara nke ukwuu n'afọ ndị na-adịbeghị anya n'ihi "mgbanwe ndụ ndụ" nke 60s, na-enye anụ ụlọ. Nakwa na Colombia, mmụba dị ịrịba ama na ụlọ ọrụ anụ ọkụkọ (nke otu nnukwu ụlọ ọrụ nri America na-ebuli ya) amanyela ọtụtụ ndị ọrụ ugbo ịkwaga n'ubi nri mmadụ (ọka na agwa) gaa na sorghum na soybean na-erite uru bụ nke a na-eji naanị dị ka nri nnụnụ. . N'ihi mgbanwe ndị dị otú ahụ, ọnọdụ ebiliwo na akụkụ ndị kasị daa ogbenye nke ọha na eze na-anapụ ha nri ọdịnala ha - ọka na mkpuru osisi ndị na-adị ọnụ ma dị ụkọ - ma n'otu oge ahụ enweghị ike ị nweta okomoko nke ihe ha. a na-akpọ nnọchi - anụ ọkụkọ anụ ọkụkọ.
"N'ime mba ndị dị na North West Africa, mbupụ anụ ụlọ na 1971 (nke mbụ n'ime ọtụtụ afọ nke ụkọ mmiri ozuzo) ruru ihe karịrị nde kilogram 200 (ihe dị ka nde kilogram 90), mmụba nke 41 pasent site na ọnụ ọgụgụ ndị ahụ maka 1968. Na Mali, otu n'ime otu mba ndị a, mpaghara a na-akụ ahịhịa na 1972 karịrị okpukpu abụọ karịa nke 1966. Ebee ka ahụekere ahụ niile gara? Iji zụọ anụ ụlọ ndị Europe. "
"Afọ ole na ole gara aga, ndị ọchụnta ego na-achụ anụ malitere ibuga ehi na Haiti ka ha mara abụba n'ebe ịta nri dị n'ógbè ahụ wee bugharịa ya n'ahịa anụ ndị America."
Mgbe ọ gara Haiti, Lappe na Collins dee:
"Obi tụrụ anyị n'anya karịsịa ịhụ mkpọmkpọ ebe nke ndị arịrịọ na-enweghị ala gbakọrọ n'akụkụ ókèala nke nnukwu ugbo ndị a na-agba mmiri n'ubi a na-azụ ọtụtụ puku ezì, ndị akara aka ha ga-abụ sausaji maka Chicago Servbest Foods. N'otu oge ahụ, a na-amanye ihe ka ọtụtụ n'ime ndị Haitian ịkwatu oke ohia ma na-akọcha ugwu mkpọda ahịhịa ndụ, na-agbalị itolite ma ọ dịkarịa ala ihe maka onwe ha.
Ụlọ ọrụ anụ ahụ na-ebutekwa mmebi na-enweghị atụ n'okike site na ihe a na-akpọ "ịta nri azụmahịa" na ịta nri. Ọ bụ ezie na ndị ọkachamara na-aghọta na ịta ahịhịa ọdịnala nke ụdị anụ ụlọ dị iche iche adịghị akpata mmebi gburugburu ebe obibi na ọ bụ ụzọ a na-anabata nke ọma iji jiri ala ndị dị n'akụkụ, otu ụzọ ma ọ bụ ụzọ ọzọ na-adịghị mma maka ihe ọkụkụ, Otú ọ dị, ịhịa aka n'usoro pen anụmanụ nke otu ụdị nwere ike iduga enweghị ike imebi mmebi nke ala ugbo bara uru, na-ekpughe ha kpamkpam (ihe na-eme n'ebe niile na US, na-akpata nchegbu gburugburu ebe obibi).
Lappé na Collins na-arụ ụka na ịzụ anụ ụlọ ahịa n'Africa, nke lekwasịrị anya n'ụzọ bụ isi na mbupụ anụ ehi, "na-eyi ihe egwu na-egbu egbu nye ala kpọrọ nkụ nke Africa na mkpochapụ ọdịnala ya nke ọtụtụ ụdị anụmanụ na ndabere akụ na ụba zuru oke na ụdị anụ ahụ dị egwu. ahịa anụ ehi mba ụwa. Ma ọ dịghị ihe nwere ike ịkwụsị ndị na-etinye ego na mba ọzọ na ọchịchọ ha ịpụnara otu n'ime achịcha na-esi ísì ụtọ nke ọdịdị Africa. Nri mbụ na-akọ akụkọ banyere atụmatụ nke ụfọdụ ụlọ ọrụ Europe na-emepe ọtụtụ ugbo anụ ụlọ ọhụrụ na ala dị ala na nke na-eme nri nke Kenya, Sudan na Ethiopia, nke ga-eji uru niile nke "mgbanwe ndụ ndụ" na-azụ anụ ụlọ. Ehi, onye ụzọ ya dabere na tebụl iri nri nke ndị Europe…
Na mgbakwunye na nsogbu nke agụụ na ụkọ nri, ọrụ ugbo ehi na-etinye ibu dị arọ n'ihe ndị ọzọ dị na mbara ala. Onye ọ bụla maara ọnọdụ ọdachi na mmiri mmiri na mpaghara ụfọdụ nke ụwa na eziokwu ahụ na ọnọdụ mmiri na-arịwanye elu kwa afọ. N'akwụkwọ ya bụ Protein: Its Chemistry and Politics, Dr. Aaron Altschul na-ekwu maka oriri mmiri maka ndụ onye anaghị eri anụ (gụnyere ogbugba mmiri n'ubi, ịsacha, na isi nri) na gburugburu 300 galọn (1140 lita) kwa onye kwa ụbọchị. N'otu oge ahụ, maka ndị na-agbaso nri siri ike nke na-agụnye, na mgbakwunye na nri osisi, anụ, àkwá na ngwaahịa mmiri ara ehi, nke na-agụnyekwa iji ihe mmiri eme ihe maka abụba na igbu anụ ụlọ, ọnụ ọgụgụ a ruru ihe dị ka galọn 2500 na-enweghị atụ ( 9500 lita!) Ụbọchị (nke dabara maka "lacto-ovo-ndị anaghị eri anụ" ga-adị n'etiti n'etiti oke abụọ a).
Ọbụbụ ọnụ ọzọ nke ịkpa ehi bụ na mmetọ gburugburu ebe obibi na-esite n'ugbo anụ. Dr. Harold Bernard, bụ́ ọkachamara n’ọrụ ugbo nke Òtù Na-ahụ Maka Nchebe Gburugburu Ebe Obibi nke United States, dere n’akwụkwọ akụkọ dị na Newsweek, November 8, 1971, na njupụta nke mmiri mmiri na ihe mkpofu siri ike n’ihe na-agbapụta n’ọtụtụ nde anụmanụ na-adị n’ugbo 206 dị na United States. Steeti “… ọtụtụ, na mgbe ụfọdụ ọbụna narị ugboro na-adị elu karịa ihe ndị yiri ya maka ihe ndị na-esi ísì ụtọ nwere ihe mkpofu mmadụ.
Ọzọkwa, onye edemede ahụ na-ede, sị: “Mgbe mmiri mkpofu dị otú ahụ juru eju na-abanye n'osimiri na n'ọdọ mmiri (nke na-emekarị n'omume), nke a na-akpata ọdachi. Ọnụ ọgụgụ nke ikuku oxygen dị na mmiri na-agbada nke ọma, ebe ọdịnaya nke amonia, nitrates, phosphates na nje bacteria na-eme ka ọ dịkwuo mma.
E kwesịkwara ịkpọpụta ihe ndị na-esi n'ebe a na-egbu anụ. Nnyocha e mere n'ihe mkpofu anụ n'Omaha chọpụtara na ebe a na-egbu anụ na-atụfu ihe karịrị 100 pound (000kilogram) nke abụba, mkpofu anụ anụ, nsị, ihe dị n'ime eriri afọ, rumen, na nsị sitere na eriri afọ dị ala banye n'ọwa mmiri (sitekwa n'ebe ahụ banye n'Osimiri Missouri). kwa ụbọchị. A na-eme atụmatụ na ntinye ihe mkpofu anụmanụ na-emetọ mmiri ji okpukpu iri karịa ihe mkpofu mmadụ niile na ihe mkpofu ụlọ ọrụ gbakọtara okpukpu atọ.
Nsogbu nke agụụ ụwa dị nnọọ mgbagwoju anya na multidimensional, na anyị niile, n'otu ụzọ ma ọ bụ ọzọ, maara ma ọ bụ n'amaghị ama, ozugbo ma ọ bụ na-apụtachaghị ìhè, na-enye aka na ya akụ na ụba, ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị components. Otú ọ dị, ihe niile dị n'elu adịghị eme ka ọ bụrụ ihe na-abaghị uru na, ọ bụrụhaala na ọchịchọ anụ ahụ kwụsiri ike, ụmụ anụmanụ ga-anọgide na-eri protein ọtụtụ ugboro karịa ka ha na-emepụta, na-emetọ gburugburu ebe obibi na ihe mkpofu ha, na-emebi ma na-emerụ ihe ndị dị na mbara ala. akụrụngwa mmiri na-enweghị ọnụ. . Ọjụjụ nke nri anụ ga-enye anyị ohere ịbawanye mmepụta nke ebe a kụrụ akụ, dozie nsogbu nke inye ndị mmadụ nri, na ibelata oriri nke ihe ndị sitere n'okike nke ụwa.