ọdịnaya
Ewezuga ole na ole, e kewara ụmụ mmadụ ụzọ abụọ, ọtụtụ ụmụaka na-enwekwa mmetụta siri ike nke ịbụ nwoke ma ọ bụ nwanyị. N'otu oge ahụ, ha nwere ihe na nkà mmụta uche mmepe a na-akpọ njirimara mmekọahụ (nwoke). Ma n'ọtụtụ omenala, ọdịiche dị n'etiti ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị na-ejupụta n'usoro nkwenkwe na echiche dị iche iche nke omume nke na-agafe n'ụzọ nkịtị n'akụkụ nile nke ọrụ mmadụ. N'ime obodo dị iche iche, e nwere ụkpụrụ omume nke ndị nwoke na ndị nwanyị na-achịkwa ọrụ ha kwesịrị ịrụ ma ọ bụ nwee ikike ịrụzu, yana ọbụna àgwà onwe onye ha "jiri mara". N'ọdịnala dị iche iche, ụdị omume, ọrụ na njirimara mmadụ nwere ike ịkọwa n'ụzọ dị iche iche, na n'ime otu omenala, ihe a niile nwere ike ịgbanwe ka oge na-aga - dịka ọ na-eme na America n'ime afọ 25 gara aga. Mana n'agbanyeghị etu esi akọwapụta ọrụ n'oge ugbu a, omenala ọ bụla na-agba mbọ ime ka nwoke ma ọ bụ nwanyị tolite site na nwa nwoke ma ọ bụ nwanyị (Ịbụ nwoke na nwanyị bụ ihe dị iche iche na-egosi ọdịiche dị n'etiti nwoke na nwanyị n'otu n'otu, na omume ọjọọ. vera (lee: Psychological Dictionary. M .: Pedagogy -Press, 1996; isiokwu «Paul») - Approx. transl.).
Ịnweta omume na àgwà ndị a na-ewere na n'ọdịbendị ụfọdụ dị ka ihe e ji mara nwoke na nwanyị bụ nke a na-akpọ nhazi mmekọahụ. Rịba ama na njirimara nwoke na nwanyị na ọrụ okike abụghị otu ihe. Nwatakịrị nwanyị nwere ike were onwe ya dị ka nwanyị ma ghara inwe ụdị omume ndị a na-ewere dị ka nwanyị na omenala ya, ma ọ bụ ghara izere omume a na-ewere dị ka nwoke.
Mana njirimara nwoke na nwanyị na ọrụ nwoke na nwanyị bụ naanị ngwaahịa sitere na ndenye ọgwụ ọdịnala na atụmanya, ka ọ bụ akụkụ ụfọdụ nke mmepe “eke”? Ndị ọkà mmụta sayensị dị iche na nke a. Ka anyị nyochaa anọ n'ime ha.
Ozizi nke psychoanalysis
Onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ nke mbụ nwara nkọwa zuru oke nke njirimara nwoke na nwanyị na ọrụ okike bụ Sigmund Freud; akụkụ dị mkpa nke echiche uche uche ya bụ echiche ogbo nke mmepe akparamàgwà mmekọahụ (Freud, 1933/1964). A na-atụle echiche nke psychoanalysis na njedebe ya n'ụzọ zuru ezu na isi nke 13; N'ebe a, anyị ga-akọwapụta nkenke nkenke echiche ndị bụ isi nke echiche Freud nke njirimara mmekọahụ na nhazi mmekọahụ.
Dị ka Freud si kwuo, ụmụaka na-amalite ịṅa ntị na genital na ihe dị ka afọ 3; ọ kpọrọ nke a mmalite nke phallic ogbo nke psychosexual mmepe. Karịsịa, ma nwoke ma nwanyị na-amalite ịghọta na ụmụ nwoke nwere amụ na ụmụ agbọghọ enweghị. N'otu oge ahụ, ha na-amalite igosi mmetụta mmekọahụ maka nne na nna nke ndị na-abụghị nwoke ma ọ bụ nwanyị ibe ha, yana ekworo na mkparị n'ebe nne na nna nke otu nwoke na nwanyị nọ; Freud kpọrọ nke a mgbagwoju anya oedipal. Ka ha na-etolite, ndị nnọchianya nke nwoke na nwanyị na-eji nwayọọ nwayọọ dozie esemokwu a site n'ịkọwa onwe ha na nne na nna nke otu nwoke - na-eṅomi àgwà ya, ọchịchọ na àgwà ya, na-agbalị ịdị ka ya. Ya mere, usoro nhazi njirimara nwoke na nwanyị na omume nwoke na nwanyị na-amalite site n'ịchọpụta nwa ahụ banyere ọdịiche dị n'etiti nwoke na nwanyị na njedebe mgbe nwatakịrị na-ejikọta ya na nne na nna nke otu nwoke (Freud, 1925/1961).
Theory Psychoanalytic abụwo arụmụka mgbe niile, ọtụtụ ndị na-eleghara ihe ịma aka ya anya na «anatomi bụ akara aka. Ozizi a na-eche na ọrụ nwoke na nwanyị - ọbụlagodi ntughari ya - bụ ihe a na-apụghị izere ezere na enweghị ike ịgbanwe ya. Nke kachasị mkpa, Otú ọ dị, ihe àmà pụtara ìhè egosighi na nkweta nwatakịrị nwere ịdị adị nke ọdịiche mmekọahụ nwoke na nwanyị ma ọ bụ njirimara onwe ya na nne na nna nke otu nwoke na nwanyị na-ekpebi nke ọma ọrụ mmekọahụ ya (McConaghy, 1979; Maccoby & Jacklin, 1974; Kohlberg, 1966).
Ozizi mmụta mmekọrịta mmadụ na ibe ya
N'adịghị ka tiori psychoanalytic, usoro mmụta mmekọrịta ọha na eze na-enye nkọwa kpọmkwem banyere nnabata ọrụ nwoke na nwanyị. Ọ na-emesi ike mkpa nkwado na ntaramahụhụ nwatakịrị na-enweta, n'otu n'otu, maka omume kwesịrị ekwesị na nke na-ekwesịghị ekwesị maka mmekọahụ ya, na otú nwatakịrị ahụ si amụta ọrụ nwoke na nwanyị ya site n'ikiri ndị okenye (Bandura, 1986; Mischel, 1966). Dịka ọmụmaatụ, ụmụaka na-achọpụta na omume nke nwoke na nwanyị toro eto dị iche ma na-eche banyere ihe dabara ha (Perry & Bussey, 1984). Ọmụmụ ihe nleba anya na-enyekwara ụmụaka ohere iṅomi wee si otú ahụ nweta omume nwoke na nwanyị site n'iṅomi ndị toro eto bụ́ ndị nwere ikike ma nwee mmasị n'ebe ha nọ. Dị ka echiche nke psychoanalytic, usoro mmụta mmụta mmekọrịta mmadụ na-enwekwa echiche nke ya nke nṅomi na njirimara, ma ọ dabereghị na mkpebi esemokwu dị n'ime, kama na mmụta site na nleba anya.
Ọ dị mkpa iji mesie isi ihe abụọ ọzọ nke ozizi mmụta mmekọrịta ọha na eze ike. Mbụ, n'adịghị ka tiori nke psychoanalysis, mmekọahụ-ọrụ omume na-emeso na ya, dị ka ọ bụla ọzọ mụtara omume; ọ dịghị mkpa ka postulate ọ bụla pụrụ iche uche usoro ma ọ bụ usoro na-akọwa otú ụmụaka si enweta mmekọahụ ọrụ. Nke abuo, ọ bụrụ na ọ nweghị ihe pụrụ iche gbasara omume nwoke na nwanyị na-arụ, mgbe ahụ ọrụ nwoke na nwanyị n'onwe ya abụghị ihe a na-apụghị izere ezere ma ọ bụ enweghị mgbanwe. Nwatakịrị na-amụta ọrụ nwoke na nwanyị n'ihi na okike bụ ihe ndabere nke omenala ya na-ahọrọ ihe ọ ga-ewere dị ka nkwado yana ihe dị ka ntaramahụhụ. Ọ bụrụ na echiche nke omenala na-aghọ obere ihe gbasara mmekọahụ, mgbe ahụ, a ga-enwekwa ihe ịrịba ama nke mmekọahụ na omume ụmụaka.
Nkọwa nke omume omume nwoke na nwanyị nyere site na nkuzi mmụta mmekọrịta mmadụ na ibe ya na-achọta ọtụtụ ihe akaebe. N'ezie, ndị nne na nna na-akwụghachi ụgwọ ma na-ata ahụhụ n'ụzọ dị iche iche nke omume mmekọahụ na nke na-ekwesịghị ekwesị, na mgbakwunye, ha na-eje ozi dị ka ụdị mbụ nke omume nwoke na nwanyị maka ụmụaka. Site na nwata, ndị nne na nna na-eyi ụmụ nwoke na ụmụ agbọghọ uwe dị iche iche ma na-enye ha ihe egwuregwu dị iche iche (Rheingold & Cook, 1975). N'ihi nlebanya e mere n'ụlọ ndị na-eto eto, ọ bịara pụta na ndị nne na nna na-agba ụmụ ha nwanyị ume ka ha na-eji ejiji, ịgba egwú, na-egwuri egwu na ụmụ bebi ma na-eṅomi ha, ma na-abara ha mba maka ịmegharị ihe, ịgba ọsọ, ịwụ elu na ịrị elu osisi. Ụmụ nwoke, n'aka nke ọzọ, a na-akwụghachi ụgwọ maka igwu egwu na ngọngọ mana a na-akatọ ha maka iji nwa bebi egwuri egwu, ịrịọ maka enyemaka, na ọbụna inye aka (Fagot, 1978). Ndị nne na nna na-achọ ka ụmụ nwoke nwee onwe ha ma nwee atụmanya dị elu n'aka ha; Ọzọkwa, mgbe ụmụ nwoke na-arịọ maka enyemaka, ha anaghị aza ngwa ngwa ma ghara itinye uche na akụkụ mmekọrịta nke ọrụ ahụ. N'ikpeazụ, ndị nne na nna nwere ike ịta ụmụ nwoke ahụhụ ọnụ na anụ ahụ karịa ụmụ agbọghọ (Maccoby & Jacklin, 1974).
Ụfọdụ kwenyere na site n'imeghachi omume n'ụzọ dị iche n'ebe ụmụ nwoke na ụmụ agbọghọ nọ, ndị nne na nna nwere ike ọ gaghị amanye ha echiche ha, kama na-emeghachi omume na ezi ndịiche ebumpụta ụwa na omume nke nwoke na nwanyị dị iche iche (Maccoby, 1980). Dịka ọmụmaatụ, ọbụlagodi n'oge ọ bụ nwata, ụmụ nwoke chọrọ nlebara anya karịa ụmụ agbọghọ, ndị nchọpụta kwenyere na ụmụ nwoke site n'ọmụmụ; na-eme ihe ike karịa ụmụ nwanyị (Maccoby & Jacklin, 1974). Ikekwe ọ bụ ya mere ndị nne na nna ji ata ụmụ nwoke ahụhụ karịa ụmụ agbọghọ.
Enwere eziokwu ụfọdụ na nke a, mana o doro anya na ndị okenye na-abịakwute ụmụaka nwere atụmanya enweghị atụ nke na-eme ka ha na-emeso ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị n'ụzọ dị iche. Dị ka ihe atụ, mgbe ndị nne na nna si na windo ụlọ ọgwụ lee ụmụ amụrụ ọhụrụ anya, ha ji n’aka na ha pụrụ ịkọ mmekọahụ nke ụmụ ọhụrụ ahụ. Ọ bụrụ na ha chere na nwa ọhụrụ a bụ nwoke, ha ga-akọwa ya dị ka onye na-agba ọkụ, dị ike, na nnukwu ihe; ọ bụrụ na ha kwenyere na nke ọzọ, ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe a na-apụghị ịkọwapụta, nwa ọhụrụ bụ nwa agbọghọ, ha ga-ekwu na ọ bụ ihe na-adịghị ike, nke ọma, na "dị nro" (Luria & Rubin, 1974). N'otu ọmụmụ ihe, ụmụ akwụkwọ kọleji gosipụtara vidiyo vidiyo nke nwa dị ọnwa 9 na-egosi nzaghachi mmetụta mmetụta siri ike ma dị mgbagwoju anya nye Jack na Igbe. Mgbe a na-eche na nwatakịrị a bụ nwa nwoke, a na-akọwakarị mmeghachi omume dị ka "iwe" na mgbe a na-eche na otu nwatakịrị ahụ bụ nwa agbọghọ, a na-akọwakarị mmeghachi omume ahụ dị ka "egwu" (Condry & Condry, 1976). Na ọzọ ọmụmụ, mgbe isiokwu a gwara nwa ọhụrụ aha bụ «David», ha na-emeso ya gee karịa ndị a gwara na ọ bụ «Lisa» (Bern, Martyna & Watson, 1976).
Ndị nna na-echekarị gbasara omume nwoke na nwanyị karịa ndị nne, ọkachasị gbasara ụmụ nwoke. Mgbe ụmụ nwoke na-eji ihe egwuregwu ụmụaka "nwa agbọghọ" egwuri egwu, ndị nna na-emeghachi omume na-adịghị mma karịa ndị nne - ha tinyere aka na egwuregwu ahụ ma gosipụta enweghị afọ ojuju. Ndị nna anaghị echegbu onwe ha mgbe ụmụ ha nwanyị na-ekere òkè n'egwuregwu «nwoke», mana ka enweghị afọ ojuju na nke a karịa ndị nne (Langlois & Downs, 1980).
Ma ọ bụrụ na ndị nne na nna na ndị okenye ndị ọzọ na-emeso ụmụaka na ndabere nke okike stereotypes, mgbe ahụ ụmụaka n'onwe ha bụ ezigbo "sexists". Ndị ọgbọ na-amanye stereotypes mmekọahụ nke ukwuu karịa ndị mụrụ ha. N'ezie, ndị nne na nna bụ ndị na-agbalịsi ike ịzụlite ụmụ ha n'ebughị ụzọ mee ka ndị nwoke na nwanyị na-arụ ọrụ stereotypes-dịka ọmụmaatụ, na-agba nwa ahụ ume isonye n'ihe omume dịgasị iche iche n'akpọghị ha nwoke ma ọ bụ nwanyị, ma ọ bụ ndị n'onwe ha na-arụ ọrụ ndị na-abụghị omenala n'ụlọ-na-abụkarị nanị nanị. na-enwe nkụda mmụọ mgbe ha hụrụ otú nrụgide ndị ọgbọ si eme ka mgbalị ha na-emebi. Karịsịa, ụmụ nwoke na-akatọ ụmụ nwoke ndị ọzọ mgbe ha hụrụ ka ha na-eme ihe omume «nwa agbọghọ». Ọ bụrụ na nwa okorobịa na-egwu nwa bebi, na-ebe ákwá mgbe ọ na-ewute ya, ma ọ bụ na-enwe mmetụta maka nwatakịrị ọzọ na-ewe iwe, ndị ọgbọ ya ga-akpọ ya ozugbo "sissy." Ụmụ agbọghọ, n'aka nke ọzọ, adịghị eche ma ọ bụrụ na ụmụ agbọghọ ndị ọzọ na-egwu egwuregwu ụmụaka "boyish" ma ọ bụ sonye na mmemme nwoke (Langlois & Downs, 1980).
Ọ bụ ezie na ozizi mmụta mmekọrịta ọha na eze dị mma nke ukwuu n'ịkọwa ihe ndị dị otú ahụ, e nwere ụfọdụ ihe ndị na-esiri ike ịkọwa site n'enyemaka ya. Nke mbụ, dị ka echiche a si dị, a kwenyere na nwatakịrị ahụ na-anabata mmetụta nke gburugburu ebe obibi: ọha mmadụ, ndị nne na nna, ndị ọgbọ na mgbasa ozi "na-eme ya" na nwa ahụ. Ma echiche dị otú ahụ nke nwatakịrị ahụ megidere ihe anyị kwuru n'elu - na ụmụaka n'onwe ha na-emepụta ma na-amanye onwe ha na ndị ọgbọ ha nke ha kwadoro ụdị iwu maka omume nke nwoke na nwanyị na ọha mmadụ, na ha na-eme nke a karịa. siri ike karịa ọtụtụ ndị okenye n'ụwa ha.
Nke abuo, enwere ihe na-adọrọ mmasị mgbe nile na mmepe nke echiche ụmụaka banyere iwu nke omume nke nwoke na nwanyị. Dịka ọmụmaatụ, na 4 na 9 afọ, ọtụtụ ụmụaka kwenyere na e kwesịghị inwe ihe mgbochi na nhọrọ ọrụ dabere na okike: ka ndị inyom bụrụ ndị dọkịta, na ndị ikom na-abụ ndị nannies, ma ọ bụrụ na ha chọrọ. Agbanyeghị, n'etiti afọ ndị a, echiche ụmụaka na-esiwanye ike. Ya mere, ihe dị ka 90% nke ụmụaka 6-7 dị afọ kwenyere na mgbochi nwoke na nwanyị na ọrụ kwesịrị ịdị (Damon, 1977).
Nke a ọ́ dịghị echetara gị ihe ọ bụla? Nke ahụ ziri ezi, echiche ụmụaka ndị a yiri nnọọ ezi omume ụmụaka n'oge a na-arụ ọrụ dị ka Piaget si kwuo. Nke a bụ ya mere ọkà n'akparamàgwà mmadụ bụ Lawrence Kohlberg ji zụlite echiche echiche nke mmepe omume omume nwoke na nwanyị dabere na ozizi Piaget nke mmepe ọgụgụ isi.
Ozizi echiche nke mmepe
Ọ bụ ezie na ụmụaka dị afọ 2 nwere ike ịkọwa okike ha site na foto ha, ma nwee ike ịkọwa okike nke nwoke na nwanyị na-eyi uwe site na foto, ha enweghị ike ịhazi foto nke ọma n'ime "ụmụ nwoke" na "ụmụ agbọghọ" ma ọ bụ buru amụma ihe egwuregwu ụmụaka ga-ahọrọ. . nwa, dabere na okike ya (Thompson, 1975). Otú ọ dị, n'ihe dị ka afọ 2,5, ihe ọmụma ndị ọzọ gbasara mmekọahụ na nwoke na nwanyị na-amalite ịpụta, na nke a bụ ebe echiche mmepe mmepe na-abịa na-enyere aka ịkọwa ihe na-esote. Karịsịa, dị ka ozizi a si dị, njirimara nwoke na nwanyị na-ekere òkè dị mkpa na omume nwoke na nwanyị. N'ihi ya, anyị nwere: "Abụ m nwoke (nwa agbọghọ), ya mere achọrọ m ime ihe ụmụ nwoke (ụmụ agbọghọ) na-eme" (Kohlberg, 1966). N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, mkpali ime omume dịka njirimara nwoke na nwanyị si dị bụ ihe na-akpali nwata ahụ ime omume nke ọma maka okike ya, na ọ bụghị ịnata nkwado sitere n'èzí. Ya mere, ọ na-eji aka ya anabata ọrụ nke ịmepụta ọrụ nwoke na nwanyị - ma onwe ya na ndị ọgbọ ya.
Dị ka ụkpụrụ nke preoperational ogbo nke cognitive mmepe, okike njirimara onwe ya na-etolite nwayọọ nwayọọ karịa 2 ruo 7 afọ. Karịsịa, eziokwu ahụ bụ na ụmụaka na-arụ ọrụ tupu ha adabere na ihe ngosi anya na ya mere enweghị ike ijide ihe ọmụma nke njirimara nke ihe mgbe ọdịdị ya gbanwere na-aghọ ihe dị mkpa maka mpụta nke echiche ha banyere mmekọahụ. Ya mere, ụmụaka dị afọ 3 nwere ike ịgwa ụmụ nwoke site na ụmụ nwanyị na foto, ma ọtụtụ n'ime ha enweghị ike ịma ma ha ga-abụ nne ma ọ bụ nna mgbe ha tolitere (Thompson, 1975). Ịghọta na nwoke na nwanyị na-anọgide otu ihe n'agbanyeghị na-agbanwe afọ na ọdịdị a na-akpọ nwoke na-adịgide adịgide - a kpọmkwem analọg nke ụkpụrụ nke na-echekwa nke ukwu na ihe atụ na mmiri, plasticine ma ọ bụ checkers.
Ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ ndị na-abịarute mmepe nke ọgụgụ isi site n'echiche nke inweta ihe ọmụma kwenyere na ụmụaka na-adakarị n'ọrụ njide nanị n'ihi na ha enweghị ihe ọmụma zuru oke banyere mpaghara dị mkpa. Dị ka ihe atụ, ụmụaka nagidere ọrụ mgbe transforming «anụmanụ ka osisi», ma ọ bụghị ịnagide ya mgbe transforming «anụmanụ ka anụmanụ». Nwatakịrị ahụ ga-eleghara mgbanwe dị ịrịba ama na ọdịdị anya - ya mere gosi ihe ọmụma nchekwa - naanị mgbe ọ ghọtara na ụfọdụ njirimara dị mkpa nke ihe ahụ agbanwebeghị.
Ọ bụ ya mere na mgbe nwatakịrị na-enwe mmekọahụ ga-adaberekwa na nghọta ya banyere ihe nwoke na ihe bụ nwanyị. Ma gịnị ka anyị, ndị okenye, maara banyere mmekọahụ nke ụmụaka na-amaghị? Enwere naanị otu azịza: genital. Site na echiche niile bara uru, akụkụ ahụ bụ ihe dị mkpa nke na-akọwa nwoke na nwanyị. Ụmụaka nwere ike ịghọta nke a, na-anagide ọrụ ezi uche dị na ya nke ịdịgide nwoke na nwanyị?
N'ime nnyocha e mere iji nwalee ohere a, foto agba atọ zuru oke nke ụmụaka na-eje ije dị afọ 1 ruo 2 ka ejiri mee ihe mkpali (Bern, 1989). Dị ka e gosiri na fig. 3.10, foto nke mbụ bụ nke nwatakịrị gba ọtọ kpamkpam nke nwere akụkụ akụkụ ahụ nke ọma. Na foto ọzọ, e gosiri otu nwatakịrị ahụ ka ọ na-eji ejiji dị ka nwa nwoke na-abụghị nwoke ma ọ bụ nwanyị (na-etinye wig na nwa nwoke); na foto nke atọ, nwatakịrị ahụ na-eyi uwe kwesịrị ekwesị, ya bụ, dịka okike ya si dị.
N'omenala anyị, ịgba ọtọ ụmụaka bụ ihe siri ike, ya mere a na-ese foto niile n'ụlọ nke nwatakịrị ma ọ dịkarịa ala otu nne na nna nọ. Ndị nne na nna nyere nkwenye ederede maka iji foto foto na nyocha, na ndị nne na nna nke ụmụaka abụọ ahụ e gosiri na Fig. 3.10, nyere, na mgbakwunye, nkwenye ederede maka mbipụta foto. N'ikpeazụ, ndị nne na nna nke ụmụaka ndị na-ekere òkè n'ọmụmụ ihe dị ka isiokwu nyere nkwenye ederede maka nwa ha ka ha sonye na ọmụmụ ihe, nke a ga-ajụ ya ajụjụ banyere ihe oyiyi nke ụmụaka gba ọtọ.
Iji foto 6 ndị a, a nwalere ụmụaka dị afọ 3 ruo 5,5 maka ịdịgide nwoke na nwanyị. Mbụ, experimenter gosiri nwa a foto nke a gba ọtọ nwa onye e nyere aha na-egosighị okike ya (dịka ọmụmaatụ, «Gaa»), wee jụọ ya ka ọ chọpụta mmekọahụ nke nwa: «Gou bụ nwa nwoke. ka ọ bụ nwa agbọghọ? Na-esote, onye nyocha ahụ gosipụtara foto nke uwe na-adabaghị na okike. Mgbe o mechara hụ na nwatakịrị ahụ ghọtara na nke a bụ otu nwa ahụ nọ na ịgba ọtọ na foto gara aga, onye nyocha ahụ kọwara na foto a bụ n'ụbọchị nwa ahụ na-egwu uwe ejiji ma yikwasị uwe ndị na-abụghị nwoke ma ọ bụ nwanyị ibe (na. ọ bụrụ na ọ bụ nwoke, mgbe ahụ, ọ na-eyiri wig nwa agbọghọ). Mgbe ahụ, e wepụrụ foto gba ọtọ ma gwa nwatakịrị ahụ ka ọ chọpụta okike, na-ele anya naanị foto ebe uwe na-adabaghị na okike: "Ònye bụ Gou n'ezie - nwa nwoke ma ọ bụ nwa agbọghọ?" N'ikpeazụ, a gwara nwatakịrị ahụ ka ọ chọpụta mmekọahụ nke otu nwa ọhụrụ site na foto ebe uwe ahụ kwekọrọ na mmekọahụ. Ejiri foto atọ ọzọ megharịa usoro ahụ dum. A gwakwara ụmụaka ka ha kọwaa azịza ha. A kwenyere na nwatakịrị na-enwe mmekọahụ naanị ma ọ bụrụ na o kpebisiri ike mmekọahụ nke nwa ọhụrụ ugboro isii.
A na-eji usoro foto nke ụmụ ọhụrụ dị iche iche chọpụta ma ụmụaka maara na akụkụ ahụ bụ ihe dị mkpa na-egosi mmekọahụ. N'ebe a, a gwara ụmụaka ka ha mata mmekọahụ nke nwa ọhụrụ na foto ahụ ma kọwaa azịza ha. Ihe kacha mfe n'ule a bụ ịmata onye n'ime mmadụ abụọ ahụ gba ọtọ bụ nwoke na nke bụ nwanyị. N'akụkụ kacha sie ike n'ule ahụ, e gosipụtara foto nke ụmụ ọhụrụ ahụ gba ọtọ n'okpuru úkwù, ma yikwasị ya n'elu eriri na-ekwesịghị ekwesị maka ala. Iji mata nke ọma mmekọahụ na foto ndị dị otú ahụ, ọ bụghị nanị na ọ dị mkpa ka nwatakịrị mara na akụkụ ahụ na-egosi okike, kamakwa na ọ bụrụ na ihe gbasara mmekọahụ na-emegide n'ụzọ omenala siri ike ịkwa iko (dịka uwe, ntutu isi, ihe egwuregwu ụmụaka), ọ ka dị. na-ebute ụzọ. Rịba ama na ọrụ ịnọgide na-enwe mmekọahụ n'onwe ya na-esikwu ike karị, ebe ọ bụ na nwatakịrị ahụ ga-ebute ụzọ n'àgwà genital ọbụna mgbe a na-ahụkwaghị àgwà ahụ na foto (dị ka ọ dị na foto nke abụọ nke abụọ abụọ dị na Figure 3.10).
Osikapa. 3.10. Nnwale ịdịgide mmekọahụ. Mgbe ha gosichara foto nwata nwoke gba ọtọ, na-eje ije, a gwara ụmụaka ka ha mata okike nke otu nwatakịrị ahụ na-eyi uwe kwesịrị ekwesị na nwoke ma ọ bụ nwanyị na-ekwesịghị ekwesị. Ọ bụrụ na ụmụaka na-ekpebi nwoke na nwanyị n'ụzọ ziri ezi na foto niile, mgbe ahụ, ha maara banyere ịdịgidesi ike nke okike (dị ka: Bern, 1989, p. 653-654).
Nsonaazụ gosiri na n'ime 40% nke ụmụaka dị afọ 3,4 na afọ 5, ịdịgide nwoke na nwanyị dị. Nke a bụ afọ ochie nke ukwuu karịa nke a kpọtụrụ aha na Piaget's ma ọ bụ Kohlberg's cognitive development theory. Nke kachasị mkpa bụ kpọmkwem 74% nke ụmụaka ndị gafere ule maka ịma ihe gbasara akụkụ ahụ nwoke na nwanyị nwere mmekọrịta nwoke na nwanyị, na naanị 11% (ụmụaka atọ) agaghị agafe ule maka ịma mmekọahụ. Tụkwasị na nke ahụ, ụmụaka ndị gafere ule ihe ọmụma nwoke na nwanyị nwere ike igosi ịdịgide nwoke na nwanyị n'ihe gbasara onwe ha: ha zara ajụjụ ahụ n'ụzọ ziri ezi: "Ọ bụrụ na ị, dị ka Gou, otu ụbọchị kpebiri (a) iji ejiji ejiji na-eyiri ( a) ụmụ agbọghọ wig (nwata nwoke) na uwe nke nwa agbọghọ (nwata nwoke), onye ị ga-abụ n'ezie (a) - nwa nwoke ma ọ bụ nwa agbọghọ?
Nsonaazụ ndị a nke ọmụmụ banyere ịdịgide mmekọahụ na-egosi na, n'ihe gbasara njirimara nwoke na nwanyị na omume nwoke na nwanyị, echiche nzuzo nke Kohlberg, dị ka echiche izugbe nke Piaget, na-eleda ọkwa nke nghọta nwatakịrị nwere n'oge ọkwa mbụ. Mana echiche nke Kohlberg nwere ntụpọ dị njọ karị: ha anaghị aza ajụjụ nke ihe mere ụmụaka ji ewepụta echiche banyere onwe ha, na-ahazi ha nke ọma n'ihe gbasara nwoke ma ọ bụ nwanyị? Gịnị kpatara okike ji ebute ụzọ karịa ụdị nkọwa onwe onye ọzọ nwere ike ime? Ọ bụ iji dozie okwu a ka e wuru echiche ọzọ - echiche nke atụmatụ mmekọahụ (Bern, 1985).
Usoro atụmatụ mmekọahụ
Anyị ekwuola na site n'echiche nke usoro mmekọrịta ọha na eze maka mmepe nke uche, nwatakịrị abụghị nanị ọkà mmụta sayensị nke okike na-agbalịsi ike maka ihe ọmụma nke eziokwu eluigwe na ala, kama ọ bụ rookie nke omenala nke chọrọ ịghọ "otu nke ya", inwe. mụtara ileba anya n'eziokwu mmekọrịta mmadụ na ibe ya site na prism nke omenala a.
Anyị achọpụtala na n'ọtụtụ omenala, ọdịiche dị n'etiti ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị na-ejupụta na nkwenye na ụkpụrụ nke na-emetụta akụkụ niile nke ọrụ mmadụ. N'ihi ya, nwatakịrị ahụ kwesịrị ịmụta banyere ọtụtụ nkọwa nke netwọk a: gịnị bụ ụkpụrụ na iwu nke omenala a metụtara àgwà zuru oke nke ụdị dị iche iche, ọrụ ha na njirimara onwe onye? Dịka anyị hụworo, ma usoro mmụta mmụta mmekọrịta mmadụ na ibe ya na echiche mmepe mmepe na-enye nkọwa ezi uche dị na ya maka otu nwatakịrị na-etolite nwere ike isi nweta ozi a.
Ma omenala na-akụzikwara nwatakịrị ihe mmụta dị omimi karị: nkewa n'ime nwoke na nwanyị dị oke mkpa na ọ ga-abụ ihe dị ka oghere anya anya nke ihe ọ bụla ọzọ nwere ike ịhụ. Were, dịka ọmụmaatụ, nwatakịrị bịara ụlọ akwụkwọ ọta akara na nke mbụ wee chọta ọtụtụ ihe egwuregwu ụmụaka na ihe omume ọhụrụ n'ebe ahụ. Enwere ike iji ọtụtụ njirisi nwere ike ikpebi ihe egwuregwu ụmụaka na ihe omume ị ga-anwale. Ebee ka ọ ga-egwu egwu: n'ime ụlọ ma ọ bụ n'èzí? Kedu ihe na-amasị gị: egwuregwu na-achọ imepụta nka, ma ọ bụ egwuregwu na-eji aghụghọ eme ihe? Gịnị ma ọ bụrụ na a ga-emekọ ihe omume ahụ na ụmụaka ndị ọzọ? Ma ọ bụ mgbe ị nwere ike ime ya naanị gị? Ma n'ime ihe niile nwere ike ime, omenala na-etinye otu n'elu ndị ọzọ niile: "Nke mbụ, jide n'aka na nke a ma ọ bụ egwuregwu ahụ ma ọ bụ ihe omume kwesịrị ekwesị maka okike gị." Na nzọụkwụ ọ bụla, a na-agba nwa ahụ ume ile ụwa anya site na oghere nke okike ya, oghere Bem na-akpọ atụmatụ mmekọahụ (Bern, 1993, 1985, 1981). Kpọmkwem n'ihi na ụmụaka na-amụta iji lens a nyochaa omume ha, mmekọahụ schema tiori bụ echiche nke omume mmekọahụ.
Ndị nne na nna na ndị nkụzi anaghị agwa ụmụaka banyere atụmatụ mmekọahụ. Ihe nkuzi nke atụmatụ a bụ nke etinyere na omume omenala kwa ụbọchị. Dị ka ihe atụ, weregodị ya na onye nkụzi chọrọ imeso ụmụ nwoke ma ọ bụ nwaanyị ibe ha ihe n’otu n’otu. Iji mee nke a, ọ na-edobe ha n'akụkụ ebe a na-aṅụ ihe ọṅụṅụ, na-atụgharị site na otu nwoke na nwa agbọghọ. Ọ bụrụ na Monday, ọ na-ahọpụta nwoke na-arụ ọrụ, mgbe ahụ na Tuesday - a girl. A na-ahọrọ ọnụ ọgụgụ ha nhata nke ụmụ nwoke na ụmụ nwanyị ka ha gwuo egwu na klaasị. Onye nkuzi a kwenyere na ọ na-akụziri ụmụ akwụkwọ ya mkpa ọ dị nhata nwoke na nwanyị. O kwuru eziokwu, mana n'amaghị ama, ọ na-akọwara ha ọrụ dị mkpa nke okike. Ụmụ akwụkwọ ya na-amụta na n'agbanyeghị otú ihe omume nwere ike isi yie enweghị mmekọahụ, ọ gaghị ekwe omume isonye na ya n'echebaraghị ọdịiche dị n'etiti nwoke na nwanyị. Yi «ugogbe anya» nke ala dị mkpa ọbụna n'ihi na n'isi nnochiaha nke asụsụ obodo: ya, ọ, ya, ya.
Ụmụaka na-amụta ile anya site na «enyo enyo» nke okike na na onwe ha, na-ahazi onwe ha oyiyi gburugburu ha nwoke ma ọ bụ nwanyị njirimara na ejikọta onwe ha ùgwù na azịza nke ajụjụ «m na nwoke ezu?» ma ọ bụ "Enwere m oke nwanyị?" Ọ bụ n'echiche a ka echiche nke atụmatụ mmekọ nwoke na nwanyị bụ ma echiche nke njirimara nwoke na nwanyị na kwa echiche nke omume nwoke na nwanyị.
Ya mere, tiori nke atụmatụ mmekọahụ bụ azịza nke ajụjụ ahụ na, dị ka Boehm si kwuo, Kohlberg's cognitive theory of the development of gender amate and gender-work apụghị ịnagide: gịnị mere ụmụaka ji ahazi onwe ha oyiyi gburugburu nwoke ha ma ọ bụ njirimara nwanyị na mbụ? Dị ka n'echiche mmepe nke cognitive, na nkuzi schema mmekọahụ, a na-ele nwatakịrị na-eto eto anya dị ka onye na-arụsi ọrụ ike na-eme ihe na gburugburu ebe obibi nke ya. Mana, dị ka usoro mmụta mmụta mmekọrịta ọha na eze, usoro atụmatụ mmekọahụ adịghị ewere omume mmekọahụ ka ọ bụrụ ihe a na-apụghị izere ezere ma ọ bụ nke na-apụghị ịgbanwe agbanwe. Ụmụaka na-enweta ya n'ihi na nwoke na nwanyị aghọọla ebe bụ isi ebe omenala ha kpebiri iji wulite echiche ha banyere eziokwu. Mgbe echiche nke omenala na-adịchaghị adabere na ọrụ nwoke na nwanyị, mgbe ahụ omume ụmụaka na echiche ha banyere onwe ha nwere obere nkọwa okike.
Dị ka usoro atụmatụ okike si kwuo, a na-agba ụmụaka ume mgbe nile ka ha na-ele ụwa anya n'usoro atụmatụ okike nke onwe ha, nke chọrọ ka ha tụlee ma otu ihe egwuregwu ụmụaka ma ọ bụ ihe omume ọ dabara adaba na okike.
Kedu mmetụta agụmakwụkwọ ụlọ akwụkwọ ọta akara nwere?
Mmụta ụlọ akwụkwọ ọta akara bụ okwu arụmụka na United States n'ihi na ọtụtụ ndị na-ejighị n'aka mmetụta ụlọ akwụkwọ ọta akara na ụlọ akwụkwọ ọta akara na-enwe n'ahụ ụmụntakịrị; ọtụtụ ndị America kwenyekwara na nne ha kwesịrị ịzụ ụmụaka n'ụlọ. Otú ọ dị, n'ime obodo ebe ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị nne na-arụ ọrụ, ụlọ akwụkwọ ọta akara bụ akụkụ nke ndụ obodo; N'ezie, ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ụmụaka dị afọ 3-4 (43%) na-aga ụlọ akwụkwọ ọta akara karịa ka a zụlitere n'ụlọ nke ha ma ọ bụ n'ụlọ ndị ọzọ (35%). Lee →
Youth
Oge uto bụ oge mgbanwe site na nwata ruo n'oge. A kọwapụtaghị oke afọ ya, mana ihe dịka ọ na-adị site na afọ 12 ruo 17-19, mgbe uto anụ ahụ na-agwụcha. N'ime oge a, nwa okorobịa ma ọ bụ nwa agbọghọ na-etolite ma malite ịmata onwe ya dị ka onye dịpụrụ adịpụ na ezinụlọ. Lee →