N'agbanyeghị ọdịdị ha, osisi bụ ihe e kere eke na-elekọta mmadụ. Maka mmalite, osisi na-agwa ibe ha okwu. Ha na-aghọtakwa, na-emekọrịta ihe na imekọ ihe ọnụ - ọbụna ụdị dị iche iche na ibe ha. Peter Wohlleben, bụ́ onye Germany na-akụ ọhịa na onye dere akwụkwọ bụ́ The Hidden Life of Trees, na-ekwukwa na ha na-azụ ụmụ ha, na osisi ndị na-eto eto na-amụta ihe, nakwa na ụfọdụ osisi ochie na-achụ onwe ha àjà maka ọgbọ na-abịa.
Ọ bụ ezie na ụfọdụ ndị ọkà mmụta na-ele echiche Wolleben anya dị ka anthropomorphic na-enweghị isi, echiche ọdịnala maka osisi dị iche iche, ihe ndị na-enweghị mmetụta na-agbanwe ka oge na-aga. Dịka ọmụmaatụ, ihe a maara dị ka "ihere okpueze", bụ nke osisi ndị otu ụdị na-adịghị emetụ ibe ha aka n'ebe ibe ha nọ, bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu narị afọ gara aga. Mgbe ụfọdụ, kama ịgbakọ ọnụ na ịkwanye ọkụ ọkụ, alaka osisi ndị dị nso na-akwụsị n'ebe dị anya site na ibe ha, jiri nkwanye ùgwù na-ahapụ ohere. A ka enwebeghị nkwenye na otu nke a si eme - ikekwe alaka ndị na-eto eto na-anwụ na njedebe, ma ọ bụ na-eme ka ọganihu nke alaka ahụ kwụsị mgbe akwụkwọ ahụ na-eche na ìhè infrared gbasasịrị site na akwụkwọ ndị ọzọ dị nso.
Ọ bụrụ na alaka osisi na-akpa àgwà dị obi umeala, mgbe ahụ na mgbọrọgwụ ihe niile dị nnọọ iche. N'ime oke ọhịa, ókèala nke usoro mgbọrọgwụ nke onye ọ bụla nwere ike ọ bụghị nanị na-ejikọta ọnụ, kamakwa jikọọ - mgbe ụfọdụ kpọmkwem site na transplants eke - nakwa site na netwọk nke n'okpuru ala fungal filaments ma ọ bụ mycorrhiza. Site na njikọ ndị a, osisi nwere ike ịgbanwe mmiri, shuga, na nri ndị ọzọ na-ezigara ibe ha ozi kemịkalụ na eletrik. Na mgbakwunye na inyere osisi aka ịkparịta ụka, fungi na-ewere ihe ndị na-edozi ahụ sitere na ala ma mee ka ha ghọọ ụdị osisi nwere ike iji. Na nloghachi, ha na-enweta shuga - ihe ruru 30% nke carbohydrates enwetara n'oge photosynthesis na-aga ịkwụ ụgwọ maka ọrụ mycorrhiza.
Ọtụtụ n'ime nchọpụta ndị a na-eme ugbu a na ihe a na-akpọ "web osisi" gbadoro ụkwụ na ọrụ nke ọkà mmụta sayensị Canada Suzanne Simard. Simard na-akọwa osisi ndị kasị ibu n'ime ọhịa dị ka ebe etiti ma ọ bụ "osisi nne". Osisi ndị a nwere mgbọrọgwụ kachasị ukwuu na nke miri emi, ma nwee ike ịkekọrịta mmiri na nri na obere osisi, na-ekwe ka mkpụrụ osisi na-eto eto ọbụna na ndò dị arọ. Nlebanya egosila na osisi n'otu n'otu na-enwe ike ịmata ndị ikwu ha dị nso ma nye ha mmasị na ịnyefe mmiri na nri. Ya mere, osisi ahụike nwere ike ịkwado ndị agbata obi mebiri emebi - ọbụlagodi stumps na-enweghị akwụkwọ! - idobe ha ndụ ruo ọtụtụ afọ, ọtụtụ iri afọ na ọbụna ọtụtụ narị afọ.
Osisi nwere ike ịmata ọ bụghị naanị ndị enyi ha, kamakwa ndị iro. Ruo ihe karịrị afọ 40, ndị ọkà mmụta sayensị achọpụtala na osisi anụmanụ na-eri akwụkwọ wakporo na-ewepụta gas ethylene. Mgbe a chọtara ethylene, osisi ndị dị nso na-akwadebe iji chebe onwe ha site n'ịbawanye mmepụta kemịkalụ na-eme ka akwụkwọ ha ghara ịdị mma na ọbụna na-egbu ụmụ ahụhụ. Achọpụtara atụmatụ a nke mbụ na nyocha nke acacias, ọ dịkwa ka ọ dị ogologo oge tupu ụmụ mmadụ aghọtara ya: ozugbo ha riri akwụkwọ nke otu osisi, ha na-ebuga ihe karịrị mita 50 n'elu elu tupu ha ewere osisi ọzọ, dịka ọ dị. enwechaghị ike ịghọta mgbama mberede ezitere.
Otú ọ dị, n'oge na-adịbeghị anya ọ bịara doo anya na ọ bụghị ndị iro niile na-eme ka otu mmeghachi omume ahụ na osisi. Mgbe caterpillars na-ebu ụzọ wakpo elm na pine (na ikekwe osisi ndị ọzọ), ha na-emeghachi omume na kemịkalụ e ji mara dị na mmiri caterpillar, na-ewepụta ísì ọzọ nke na-adọta ụdị ahịhịa dị iche iche. Wasps dina akwa ha n'ime ozu caterpillars, larvae na-apụta na-eripịakwa ndị ọbịa ha n'ime. Ọ bụrụ na mmebi nke akwụkwọ na alaka bụ ihe osisi na-enweghị ụzọ ọ ga-esi lụso ọgụ ọgụ, dị ka ifufe ma ọ bụ anyụike, mgbe ahụ, mmeghachi omume kemịkalụ bụ iji gwọọ, ọ bụghị nchebe.
Otú ọ dị, ọtụtụ n'ime "omume" osisi ndị a ọhụrụ amatara bụ nanị na uto eke. Ihe ọkụkụ, dịka ọmụmaatụ, enweghị osisi nne yana obere njikọ. A na-akụgharị osisi ndị na-eto eto, na njikọ ndị na-adịghị ike n'okpuru ala ha jisiri ike guzobe na-akwụsị ngwa ngwa. N'ịbụ ndị a na-ahụ n'ìhè a, omume ọhịa nke ọgbara ọhụrụ na-amalite iyi ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe egwu: ihe ọkụkụ abụghị obodo, kama ìgwè anụ ọhịa ndị na-adịghị agwụ agwụ, ndị a na-emepụta ma na-egbutu tupu ha enwee ike ịdị ndụ n'ezie. Otú ọ dị, ndị ọkà mmụta sayensị ekwenyeghị na osisi nwere mmetụta, ma ọ bụ na ike achọpụtara nke osisi na-emekọrịta ihe bụ n'ihi ihe ọ bụla ọzọ karịa nhọrọ eke. Otú ọ dị, nke bụ eziokwu bụ na site n'ịkwado ibe ha, osisi na-emepụta microcosm na-echebe, na-ekpo ọkụ nke ha na ụmụ ha n'ọdịnihu ga-enwe ohere kachasị mma nke ịlanarị na ịmụba. Ihe bụ oke ohia maka anyị bụ ụlọ a na-ahụkarị maka osisi.