Nchegbu nwere ike na-adịghị ala ala ma ọ bụ metụtara ihe omume na-abịa, dị ka ule ma ọ bụ ihe ngosi dị mkpa. Ọ na-agwụ ike, na-egbochi echiche na ime mkpebi, na n'ikpeazụ nwere ike imebi ihe niile. Dọkịta Neuropsychiatrist John Ratey na-ede maka otu esi eme ya site na mmega ahụ.
Nchegbu bụ ihe na-emekarị n'ụbọchị ndị a. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ onye ọ bụla, ọ bụrụ na ọ naghị ata ahụhụ site na ya n'onwe ya, mara onye n'etiti ndị enyi ma ọ bụ n'ime ezinụlọ nke nwere ike inwe nchegbu. Dọkịta Neuropsychiatrist John Ratey na-ehota ọnụ ọgụgụ America: otu onye n'ime mmadụ ise toro eto gafere afọ 18 na otu onye n'ime ndị nọ n'afọ iri na ụma atọ nọ n'agbata afọ 13 na 18 ka a chọpụtara na ọ nwere nsogbu nchekasị na-adịghị ala ala n'afọ gara aga.
Dị ka Dr. Ratey si kwuo, oke nchegbu na-amụba ohere nke nsogbu ndị ọzọ, dị ka ịda mbà n'obi, ọ pụkwara inye aka na mmepe nke ọrịa shuga na ọrịa obi. Ọkachamara ahụ na-ewere nsonaazụ nke otu nnyocha e mere n'oge na-adịbeghị anya dị ka ihe dị oke mkpa, nke na-egosi na ndị na-echegbu onwe ha na-ebi ndụ nkịtị. Mana mmemme nwere ike ịbụ ihe ngwọta kachasị mma na-abụghị ọgwụgwọ maka mgbochi nchegbu na ọgwụgwọ.
"Oge iji kechie snịịka gị, pụọ n'ụgbọ ala wee kwaga!" Wright na-ede. Dị ka onye isi mgbaka nke na-amụ mmetụta mgbatị ahụ na ụbụrụ, ọ bụghị nanị na ọ maara sayensị, ma ọ hụwo n'omume otú mmega ahụ si emetụta ndị ọrịa. Nnyocha na-egosi na mgbatị ahụ nke ikuku na-aba uru karịsịa.
Ịnya igwe kwụ otu ebe, klaasị ịgba egwu, ma ọ bụ ọbụna ije ije ngwa ngwa nwere ike ịbụ ngwá ọrụ dị ike maka ndị na-enwe nchegbu na-adịghị ala ala. Ihe omume ndị a na-enyekwara ndị ụjọ na-atụ gabiga ókè aka na ndị na-echegbu onwe ha, dị ka ule na-abịanụ, ikwu okwu ihu ọha, ma ọ bụ nzukọ dị mkpa.
Kedu ka mmega ahụ si enyere aka belata nchekasị?
- Mmega ahụ nke anụ ahụ na-adọpụ uche site na isiokwu na-enye nsogbu.
- Mmegharị ahụ na-ebelata ahụ mgbakasị akwara, si otú a na-ebelata ihe ahụ na-enye aka na nchekasị.
- Ọnụ ọgụgụ obi dị elu na-agbanwe kemịkalụ ụbụrụ, na-abawanye nnweta neurochemicals dị mkpa na-egbochi nchegbu, gụnyere serotonin, gamma-aminobutyric acid (GABA), na ụbụrụ na-enweta neurotrophic factor (BDNF).
- Mmega ahụ na-arụ ọrụ n'ihu lobes nke ụbụrụ, ọrụ nchịkwa nke na-enyere aka ịchịkwa amygdala, usoro nzaghachi nke ndu na ihe iyi egwu dị adị ma ọ bụ nke echepụtara na ndụ anyị.
- Mmega ahụ mgbe nile na-emepụta ihe onwunwe na-eme ka ọ dịkwuo ike na mmetụta ime ihe ike.
Ya mere, kpọmkwem mgbatị ahụ ole ka ị ga-achọ iji chebe onwe gị pụọ na nchekasị na nsogbu nchekasị? Ọ bụ ezie na ọ dịghị mfe ịkọwapụta, nnyocha e mere n'oge na-adịbeghị anya n'akwụkwọ akụkọ bụ Anxiety-Depression chọpụtara na ndị nwere nsogbu nchekasị bụ ndị na-emega ahụ nke ọma na ndụ ha ka e chebere nke ọma ka ha ghara ịmalite mgbaàmà nchegbu karịa ndị na-adịghị emegharị ahụ.
Dr. Ratey chịkọtara ya: A bịa n'ịgwọ nchegbu, ọ kacha mma imekwu mgbatị ahụ. “Ekwela obi nkoropụ, ọ bụrụgodị na ị ka malitere. Ụfọdụ nnyocha na-egosi na ọbụna otu mgbatị ahụ nwere ike inye aka belata nchekasị nke na-ebute. Ụdị mgbatị ahụ ị na-ahọrọ nwere ike ọ gaghị adị mkpa. Nnyocha na-egosi ịdị irè nke mmega ahụ ọ bụla, site na tai chi ruo n'ọzụzụ ogologo oge dị elu. Ndị mmadụ nwetara nkwalite n'agbanyeghị mmemme ha nwara. Ọbụna naanị imega ahụ́ n'ozuzu bara uru. Isi ihe bụ ịnwale, mee ihe ma ghara ịkwụsị ihe ị malitere.
Kedu otu esi eme klaasị kacha dị irè?
- Họrọ ọrụ na-atọ gị ụtọ, nke ịchọrọ ịmegharị, na-ewusi mmetụta dị mma ike.
- Na-arụ ọrụ n'ịbawanye ọnụọgụ obi gị.
- Soro enyi gị ma ọ bụ n'ìgwè rụọ ọrụ iji nweta uru agbakwunyere nke nkwado mmadụ.
- Ọ bụrụ na ọ ga-ekwe omume, mgbatị ahụ na ọdịdị ma ọ bụ ebe ndụ ndụ ndụ, nke na-ebelata nchekasị na nchekasị.
Ọ bụ ezie na nchọpụta sayensị dị mkpa, ọ dịghị mkpa ịtụgharị na chaatị, ọnụ ọgụgụ, ma ọ bụ nyocha ndị ọgbọ iji chọpụta otú obi dị anyị mgbe mgbatị ahụ gasịrị mgbe nchekasị kwụsịrị. "Cheta mmetụta ndị a ma jiri ha dị ka ihe mkpali ime kwa ụbọchị. Oge ibili wee kwaga!» na-akpọ neuropsychiatrist.