A naghị ahụ ọgụgụ isi nke ọgụgụ isi, nke e ji agụ ọgụgụ isi (IQ) mara, dị ka isi ihe na-eme ka mmadụ nwee ihe ịga nke ọma. Ọgụgụ isi mmetụta uche, nke onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ America bụ Daniel Goleman kwalitere afọ ole na ole gara aga, ga-adị mkpa karịa. Ma gịnị ka anyị pụtara site na "nkà mmụta uche"? Gịnị kpatara o ji nwee mmetụta ka ukwuu karịa IQ na ndụ anyị? Olee otú ịzụlite ya? Azịza ya.

Ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ bụ Peter Salovey na John Mayer wepụtara echiche nke ọgụgụ isi mmetụta nke mbụ na 1990. Mana ọ bụ onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ America bụ Daniel Goleman bụ onye kwalitere ya na 1995 na onye na-ere ahịa ya kacha mma "Emotional Intelligence". Eji mara ya site n'ikike ịghọta na ịchịkwa mmetụta ya, kamakwa nke ndị ọzọ. Maka Daniel Goleman, a na-egosipụta ọgụgụ isi mmetụta site na nka ise:

• Mmata onwe: mara mmetụta ha ma jiri mmuo ha mee ihe dịka o kwere mee n'ime mkpebi. Maka nke a, ọ dị mkpa ịmara onwe gị na inwe obi ike na onwe gị.
• njikpa onwe : mara ka ị ga-esi jikwaa mmetụta uche gị ka ha ghara itinye aka n'ụzọ na-adịghị mma na ndụ anyị site n'igbu anyị.
• mkpali: echefula ọchịchọ na ọchịchọ gị inwe ihe mgbaru ọsọ mgbe niile, ọbụlagodi n'ọnọdụ ndakpọ olileanya, ihe omume a na-atụghị anya ya, ihe ndọghachi azụ ma ọ bụ nkụda mmụọ.
• ọmịiko: mara ka esi enweta na ịghọta mmetụta nke ndị ọzọ, ka ị nwee ike itinye onwe ya na akpụkpọ ụkwụ nke ọzọ.
• nkà nke mmadụ na ikike imekọrịta ndị ọzọ. Gị na ndị ọzọ na-emekọrịta ihe n'enweghị iwe ọkụ wee jiri nkà mmadụ wepụta echiche nke ọma, dozie ọnọdụ esemokwu na imekọ ihe ọnụ.

Mgbe anyị maara (karịa ma ọ bụ obere nke ọma) ihe ise a, anyị na-egosipụta ọgụgụ isi mmadụ na nke ọha mmadụ.  

“Ọ dịghị onye nwere ike ikwu taa ruo ókè ọgụgụ isi nke mmetụta uche na-akọwa ụzọ ndụ na-agbanwe agbanwe n'etiti ndị mmadụ n'otu n'otu. Mana data dịnụ na-egosi na mmetụta ya nwere ike ịdị mkpa ma ọ bụ ọbụna karịa nke IQ”, Daniel Goleman na-akọwa n’akwụkwọ ya Emotional Intelligence, Integral. Dị ka ya si kwuo, IQ ga-abụ naanị maka ihe ịga nke ọma nke mmadụ, ruo 20%. Ekwesịrị ikwu na ndị ọzọ nwere ọgụgụ isi nke mmetụta uche? Ọ na-esiri ike ikwu n'ihi na, n'adịghị ka IQ, ọgụgụ isi nke mmetụta uche bụ echiche ọhụrụ nke anyị nwere obere echiche na ya. Otú ọ dị, egosila na ndị maara otú e si achịkwa mmetụta ha na nke ndị ọzọ, na-eji ha eme ihe n'ụzọ amamihe, nwere uru na ndụ, ma ha nwere IQ dị elu ma ọ bụ na ha enweghị. Ọgụgụ isi nke mmetụta uche a na-arụ ọrụ dị mkpa n'akụkụ niile nke ndụ: ọrụ, di na nwunye, ezinụlọ… Ọ bụrụ na emepebeghị ya, ọ nwere ike imerụ ọgụgụ isi anyị. "Ndị na-enweghị ike ịchịkwa ndụ mmetụta uche ha na-enwe esemokwu n'ime ime nke na-emebi ikike ha itinye uche na iche echiche nke ọma", ka Daniel Goleman na-ekwu. Isi ihe ọzọ dị mkpa bụ na ọgụgụ isi mmetụta uche na-etolite n'oge ndụ niile. Nke a abụghị ikpe na IQ, nke na-eme ka ọ kwụsie ike n'ihe dị ka afọ 20. N'ezie, ọ bụrụ na ụfọdụ nkà mmetụta uche dị n'ime, ndị ọzọ na-amụta site na ahụmahụ. Ị nwere ike imeziwanye ọgụgụ isi nke mmetụta uche, ma ọ bụrụ na ịchọrọ. Nke a gụnyere ọchịchọ ịmata onwe gị nke ọma na ịmata ndị gbara anyị gburugburu nke ọma. 

Igosipụta ọgụgụ isi mmetụta uche na-ewe ọzụzụ. Ịgbanwe omume gị enweghị ike ime otu abalị. Anyị niile nwere nkà mmetụta uche, ma àgwà ọjọọ nwere ike ime ka ha mebie ha. A ghaghị ịhapụ ihe ndị a ka e were mgbanwe ọhụrụ na-enye mpako ohere maka ọgụgụ isi mmetụta uche dochie anya. Dị ka ihe atụ, mgbakasị ahụ, bụ́ nke na-akpata ịta ata na iwe, bụ ihe mgbochi ige ndị ọzọ ntị, nkà mmetụta uche nke dị oké mkpa ná ndụ. Ma, ogologo oge hà aṅaa ka ọ na-ewe mmadụ iji nweta nkà mmetụta uche? “Ọ dabere n'ọtụtụ ihe. Ka nkà ndị ahụ dị mgbagwoju anya, ka ọ na-ewe ogologo oge iji nweta ikike a ", matara Daniel Goleman. Nke a bụ ya mere ọ dị mkpa ka ị na-arụ ọrụ mgbe niile na nkà mmetụta uche gị, n'agbanyeghị gburugburu ebe ị na-ahụ onwe gị: na-arụ ọrụ, gị na ezinụlọ gị, gị na onye òtù ọlụlụ, na ndị enyi ... Mgbe, n'onwe gị, ị na-ahụ uru nke ọgụgụ isi mmetụta uche na. gburugburu ọkachamara nke onwe, onye nwere ike ịchọrọ itinye ya n'akụkụ niile nke ndụ ya. Mmekọrịta ọ bụla bụ ohere iji mee nkà mmetụta uche gị ma melite ha n'otu oge ahụ. Ịgbara onwe gị na ndị nwere ọgụgụ isi mmetụta uche siri ike bụkwa ụzọ dị mma isi gaa na nke a. Anyị na-amụta ihe n'aka ndị ọzọ. Ọ bụrụ na anyị na-emeso onye na-amaghị ihe n’ụzọ mmetụta uche, kama igwuri egwu n’egwuregwu ya, ọ ka mma ime ka ọ ghọta ihe ọ ga-erite ma ọ bụrụ na ọ na-enwekwu mmetụta ọmịiko. nke mmetụta uche ya. Ọgụgụ isi mmetụta uche na-eweta ọtụtụ uru.

ọgụgụ isi mmetụta na-enye ohere:

• kwalite mmepụta azụmahịa. Ọ na-akwalite mmepụta ihe, ige ntị na imekọ ihe ọnụ. Àgwà ndị na-eme ka ndị ọrụ na-arụ ọrụ nke ọma na ya mere na-arụpụta ihe.
• ime mgbanwe n'ọnọdụ niile. Nkà mmetụta mmetụta uche anyị na-enye aka dị ukwuu n'ọnọdụ ndị siri ike. Ha na-enyere anyị aka ime mkpebi dị mma ma ghara imeghachi omume n’okpuru mmetụta mmetụta uche. 
• ikwupụta echiche ya nke ọma. Ịmara otú e si ege ntị, ya bụ, iburu n'uche echiche na mmetụta uche nke ndị ọzọ, bụ ihe bara uru. Nke a na-enye gị ohere ịnụ ma ghọta mgbe ịchọrọ ị nweta echiche gị. Ọ bụrụhaala na ị na-eme ya n'enweghị iwe ọkụ. ọgụgụ isi mmetụta uche bụ ezigbo ike mgbe ị bụ onye njikwa.