Anyị niile bụ ndị ntorobịa ma anyị na-echeta iwe na ngagharị iwe nke mmachibido iwu nne na nna kpatara. Kedu ka esi ekwurịta okwu na ụmụaka na-eto eto? Oleekwa ụzọ agụmakwụkwọ kasị dị irè?
Ọbụna ma ọ bụrụ na onye na-eto eto ama dị ka onye toro eto, echefula na psychologically ọ ka bụ nwata. Na usoro mmetụta nke na-arụ ọrụ na ndị okenye ekwesịghị iji ụmụaka mee ihe.
Dị ka ihe atụ, usoro «mkpịrịsị» na «karọt». Iji chọpụta ihe kacha mma maka ndị nọ n'afọ iri na ụma - nkwa nke ụgwọ ọrụ ma ọ bụ egwu nke ntaramahụhụ, a kpọrọ ụmụ akwụkwọ 18 (12-17 afọ) na ndị okenye 20 (18-32 afọ) maka nnwale. Ha aghaghị ịhọrọ n'etiti ọtụtụ akara nkịtị1.
Maka akara ọ bụla, onye so na ya nwere ike ịnata «ụgwọ ọrụ», «ntaramahụhụ» ma ọ bụ ihe ọ bụla. Mgbe ụfọdụ, a na-egosi ndị sonyere ihe ga-eme ma ọ bụrụ na ha ahọrọ akara dị iche. Nke nta nke nta, isiokwu ndị ahụ na-eburu n'isi nke akara ndị na-ebutekarị nsonaazụ, ma gbanwee atụmatụ ahụ.
N'otu oge ahụ, ndị nọ n'afọ iri na ụma na ndị toro eto dịkwa mma icheta akara ngosi ndị a ga-akwụ ụgwọ, ma ndị nọ n'afọ iri na ụma na-akawanye njọ n'izere "ntaramahụhụ". Tụkwasị na nke ahụ, ndị toro eto na-eme nke ọma mgbe a gwara ha ihe nwere ike ime ma ọ bụrụ na ha mere nhọrọ dị iche. Maka ndị nọ n'afọ iri na ụma, ozi a enyereghị aka n'ụzọ ọ bụla.
Ọ bụrụ na anyị chọrọ ịkpali ndị nọ n’afọ iri na ụma ime ihe, ọ ga-adịkwu irè inye ha ụgwọ ọrụ.
“Usoro mmụta maka ndị nọ n'afọ iri na ụma na ndị okenye dị iche. N'adịghị ka ndị toro eto, ndị nọ n'afọ iri na ụma enweghị ike ịgbanwe omume ha iji zere ntaramahụhụ. Ọ bụrụ na anyị chọrọ ịkpali ụmụ akwụkwọ ka ha mee ihe ma ọ bụ, n'ụzọ ọzọ, ọ bụghị ime ihe, ọ ka mma ịnye ha ụgwọ ọrụ karịa ịtụ egwu ntaramahụhụ, "ka onye isi edemede nke ọmụmụ ahụ, ọkà mmụta sayensị Stefano Palminteri (Stefano Palminteri) na-ekwu.
N'ihi nsonaazụ ndị a, ndị nne na nna na ndị nkụzi kwesịrị ịhazi arịrịọ ndị nọ n'afọ iri na ụma n'ụzọ dị mma.
Ahịrịokwu "M ga-agbakwunye ego na mmefu gị ma ọ bụrụ na ị na-eme efere" ga-arụ ọrụ ka mma karịa iyi egwu «Ọ bụrụ na ị naghị eme efere, ị gaghị enweta ego ahụ. N'okwu abụọ ahụ, onye na-eto eto ga-enwekwu ego ma ọ bụrụ na ọ na-eme efere, ma, dị ka nyocha na-egosi, ọ ga-abụ na ọ ga-azaghachi ohere ịnweta ụgwọ ọrụ, "na-agbakwụnye, onye na-ede akwụkwọ nke ọmụmụ ihe, ọkà n'akparamàgwà mmadụ bụ Sarah-Jayne. Blakemore (Sarah-Jayne Blakemore).
1 S. Palminteri et al. "Mmepe Mgbakọ nke Nkwalite Ọmụmụ n'oge Ntorobịa", PLOS Computation Biology, June 2016.