A kọwapụtara amnesia dị ka ihe isi ike n'ichepụta ncheta ma ọ bụ iweghachite ozi na ebe nchekwa. Ọtụtụ mgbe pathological, ọ nwekwara ike ịbụ ndị na-abụghị pathological, dị ka n'ihe banyere amnesia nwa ọhụrụ. N'ezie, ọ bụ ihe mgbaàmà karịa ọrịa, nke jikọtara ya na ọha mmadụ ịka nká na ọrịa neurodegenerative dịka ọrịa Alzheimer, ma nwee ike inwe ọtụtụ etiologies ndị ọzọ. Dịka ọmụmaatụ, Amnesia nwekwara ike si na akparamagwa ma ọ bụ ihe mgbakasị ahụ. Otu n'ime ọgwụgwọ ndị nwere ike ime bụ mmezigharị ebe nchekwa, nke a pụrụ inye ọbụna ndị agadi, karịsịa na ebe a na-emegharị ahụ.

Nkọwa nke amnesia

Amnesia bụ okwu ọnụ, nke na-ezo aka n'ike n'ichepụta ncheta, ma ọ bụ iweghachite ozi na ebe nchekwa. Ọ nwere ike ịbụ pathological, ma ọ bụ ọ bụghị pathological: nke a bụ ihe gbasara amnesia nwa ọhụrụ. N'ezie, ọ na-esiri ndị mmadụ ike ị nwetaghachi ihe ncheta ndị dị na nwata, ma mgbe ahụ, nke a abụghị n'ihi usoro pathological.

Amnesia bụ ihe mgbaàmà karịa ọrịa n'onwe ya: ihe mgbaàmà a nke adịghị ike icheta nwere ike ịbụ ihe ịrịba ama nke ọrịa neurodegenerative, nke kachasị akara ya bụ ọrịa Alzheimer. Na mgbakwunye, ọrịa amnesic bụ ụdị ọrịa ebe nchekwa ebe nsogbu ebe nchekwa dị oke mkpa.

Enwere ọtụtụ ụdị nke amnesia:

• ụdị amnesia nke ndị ọrịa na-echefu akụkụ nke oge gara aga, nke a na-akpọ amnesia njirimara, na ike ya na-agbanwe: onye ọrịa nwere ike ịga n'ihu ruo n'ichefu njirimara onwe ya.
• anterograde amnesia, nke pụtara na ọ na-esiri ndị ọrịa ike inweta ozi ọhụrụ.
• retrograde amnesia bụ nke e ji chefuo oge gara aga.

N'ọtụtụ ụdị nke amnesia, akụkụ abụọ, anterograde na retrograde, dị, ma nke a abụghị mgbe niile. Na mgbakwunye, e nwekwara gradients. "Ndị ọrịa niile dị iche na ibe haPrọfesọ Francis Eustache, bụ́ prọfesọ ọkachamara n'ihe ncheta, na-ekwu, na nke a chọrọ njem nlegharị anya nke ọma iji ghọta nke ọma nsogbu dị na ya.«

Ihe na-akpata amnesia

N'ezie, a na-akpata amnesia site n'ọtụtụ ọnọdụ ebe onye ọrịa nwere nsogbu ncheta. Ndị kachasị ewu ewu bụ ndị a:

• ọrịa neurodegenerative, nke a kacha mara amara bụ ọrịa Alzheimer, bụ nke na-arị elu na-akpata amnesia n'ime ọha mmadụ nke oge a nke na-etolite ruo n'ozuzu ịka nká nke ndị mmadụ;
• isi trauma;
• Korsakoff syndrome (nsogbu akwara ozi nke sitere na multifactorial, nke a na-eji nke ọma na cognition mara mma);
• ụbụrụ ụbụrụ;
• sequelae nke ọrịa strok: ebe a, ebe ọnya na ụbụrụ ga-arụ ọrụ dị ukwuu;
• Amnesia nwekwara ike jikọta ya na anoxia cerebral, na-esote njide obi dịka ọmụmaatụ, ya mere enweghị oxygen na ụbụrụ;
• Amnesias nwekwara ike sitere na psychogenic: ha ga-ejikọta ya na pathologies nke uche na-arụ ọrụ, dị ka ujo mmetụta uche ma ọ bụ mmetụta uche.

Nchọpụta nke amnesia

Nchọpụta ahụ dabere na ọnọdụ ahụike izugbe.

• Maka mmerụ ahụ nke isi, mgbe coma gasịrị, a ga-achọpụta etiology nke amnesia ngwa ngwa.
• N'ọtụtụ ọnọdụ, neuropsychologist ga-enwe ike inye aka na nchọpụta ahụ. Ọtụtụ mgbe, a na-eme ule ebe nchekwa site na akwụkwọ ajụjụ, nke na-anwale arụmọrụ ebe nchekwa. Mkparịta ụka nke onye ọrịa na ndị gbara ya gburugburu nwekwara ike itinye aka na nchoputa ahụ. N'ịgbasawanye nke ọma, a pụrụ ịtụle ọrụ ọgụgụ isi nke asụsụ, na nke akụkụ nke nghọta. 
• Onye na-ahụ maka akwara nwere ike ime nyocha akwara ozi site n'aka onye na-ahụ maka akwara ozi, site n'ụlọọgwụ, iji nyochaa ọgba aghara moto onye ọrịa, ihe mgbakasị ahụ na mmetụta uche ya, nakwa iji guzobe nyocha ebe nchekwa n'ọnọdụ ka ukwuu. MRI anatomical ga-enye ohere ịhụ ọnya ọ bụla. Dịka ọmụmaatụ, MRI ga-eme ka o kwe omume, mgbe ọrịa strok gasịrị, ịhụ ma ọnya dị, na ebe ha dị na ụbụrụ. Mmebi nke hippocampus, nke dị n'akụkụ ime nke ụbụrụ nwa oge nke ụbụrụ, nwekwara ike ịkpata mmerụ ahụ.

Ndị ọ gbasara

Dabere na etiology, ndị mmadụ na-emetụta amnesia agaghị abụ otu.

• Ndị kacha emetụta amnesia nke ọrịa neurodegenerative kpatara bụ ndị agadi.
• Mana traumas cranial ga-emetụta ndị na-eto eto karịa, na-eso ọgba tum tum ma ọ bụ ihe mberede ụgbọ ala, ma ọ bụ daa.
• Ihe mberede cerebrovascular, ma ọ bụ ọrịa strok, nwekwara ike imetụta ndị na-eto eto, mana na-emetụtakarị ndị nọ n'afọ ndụ ụfọdụ.

Isi ihe dị ize ndụ bụ afọ: ka mmadụ na-etolite, ka o yikarịrị ka ọ ga-enwe nsogbu ebe nchekwa.

Ihe mgbaàmà nke ụdị amnesia dị iche iche nwere ike ịdị n'ụdị dị iche iche, dabere n'ụdị pathologies metụtara, yana ndị ọrịa. Ebe a bụ ndị kasị nkịtị.

Anterograde amnesia

Ụdị amnesia a bụ ihe isi ike n'inweta ozi ọhụrụ: a na-egosipụta akara ngosi ebe a site na nsogbu na idowe ozi ọhụrụ.

Retrograde amnesia

A na-ahụkarị gradient nwa oge n'ụdị amnesia a: ya bụ na, n'ozuzu, ndị ọrịa na-ata ahụhụ site na amnesia ga-akacha enyocha ihe ncheta ha kacha dị anya, ma n'ụzọ megidere nke ahụ, na-eburu nke ọma n'isi nso nso a. .

Mgbaàmà ndị a na-egosipụta na amnesia ga-adabere kpamkpam na etiology ha, ya mere a gaghị emeso ha niile n'otu ụzọ ahụ.

Ka ọ dị ugbu a, ọgwụgwọ ọgwụ na ọrịa Alzheimer na-adabere n'ogo nke ịdị njọ nke pathology. Ọgwụ ndị a na-abụkarị maka igbu oge, ma were ya na mmalite nke evolushọn. Mgbe ịdị njọ nke pathology na-akawanye njọ, njikwa ahụ ga-abụ ihe gbasara mmekọrịta mmadụ na ibe ya, n'ime ihe ndị a kwadoro maka ndị a nwere nsogbu ebe nchekwa.

Na mgbakwunye, ụdị nlekọta neuropsychological ga-achọ iji ikike echekwara na ọrịa ahụ. Enwere ike ịme mmega ahụ n'usoro ederede, n'ime ụlọ kwesịrị ekwesị, dị ka ebe nrụzigharị. Ịkụzigharị ebe nchekwa bụ isi ihe dị mkpa na nlekọta nke amnesia, ma ọ bụ nsogbu ncheta, n'oge ọ bụla na ihe ọ bụla kpatara ya.

Enwere ihe nchekwa, nke ga-enyere aka chebe onye ahụ pụọ n'ihe ize ndụ nke ịmalite ọrịa neurodegenerative. N'ime ha: ihe gbasara ịdị ọcha nke ndụ. Ya mere, ọ dị mkpa ịkpachara anya megide ọrịa ndị dị ka ọrịa shuga ma ọ bụ ọbara mgbali elu, nke na-emekọ ihe ike na akụkụ neurodegenerative. Ibi ndụ dị mma, ma n'ihe oriri na-edozi ahụ ma site n'imega ahụ mgbe nile, ga-enyere aka ichekwa ebe nchekwa.

N'akụkụ ndị ọzọ nke ọgụgụ isi, e guzobewo echiche nke nchekwa nchekwa: ọ dabere na mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ọkwa agụmakwụkwọ. Ọ bụ maka idobe ọrụ ọgụgụ isi, itinye aka na mkpakọrịta, njem. "Ihe omume ndị a niile na-akpali onye ahụ bụ ihe nchebe, ịgụ akwụkwọ bụkwa otu n'ime ha.", Francis Eustache na-ekwusi ike.

Prọfesọ ahụ kọwara ya, n'otu n'ime ọrụ ya na "Ọ bụrụ na ndị ọrịa abụọ na-egosipụta otu ọkwa nke ọnya na-ebelata ikike ụbụrụ ha, onye ọrịa 1 ga-ebute nsogbu ebe onye ọrịa 2 agaghị emetụta ya na cognition, n'ihi na nchekwa ụbụrụ ya na-enye ya oke oke, tupu ya eruo oke dị egwu nke ụkọ ọrụ.". N'ezie, a na-akọwa ebe nchekwa ahụ "n'ihe gbasara oke mmebi ụbụrụ nke enwere ike ịnabata tupu ya eruo n'ọnụ ọnụ ụlọ ọgwụ nke adịghị ike.".

• N'ihe a na-akpọ ihe nlere anya na-agafe agafe, ebe nchekwa ụbụrụ a na-adabere na ihe ndị dị ka ọnụọgụ neuron na njikọ dị.
• Ihe a na-akpọ ihe ndebe nchekwa ọrụ na-eburu n'uche ọdịiche dị n'etiti ndị mmadụ n'otu n'otu na ụzọ ha si arụ ọrụ, gụnyere na ndụ ha kwa ụbọchị.
• Na mgbakwunye, enwerekwa usoro nkwụghachi ụgwọ, nke ga-eme ka o kwe omume iwere netwọkụ ụbụrụ ọzọ, karịa nke a na-ejikarị eme ihe, iji kwụọ ụgwọ mmebi ụbụrụ.

Mgbochi abụghị ọrụ dị mfe: okwu mgbochi pụtara ihe ọzọ, maka onye edemede America bụ Peter J. Whitehouse, dọkịta nke nkà mmụta ọgwụ na nkà mmụta uche, "na-egbu oge mmalite nke mgbada ọgụgụ isi, ma ọ bụ belata ọganihu ya, kama ikpochapụ ya kpamkpam". Isi mbipụta nke oge a, ebe ọ bụ na akụkọ kwa afọ nke United Nations banyere ọnụ ọgụgụ mmadụ n'ụwa gosiri na 2005 na "A na-ekwu na ọnụ ọgụgụ ndị gbara afọ 60 gbagowe ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu atọ n'afọ 2050, ruru ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ijeri mmadụ 1,9.". 

Peter J. Whitehouse na-atụ aro, ya na onye ọrụ ibe ya Daniel George, atụmatụ mgbochi, na ebumnuche nke igbochi ịka nká nke ụbụrụ na isi nke ọrịa neurodegenerative, dabere na:

• na nri: rie obere trans na abụba juru eju na nri edoziri, ọtụtụ azụ na abụba dị mma dị ka omega 3, obere nnu, belata oriri calorie kwa ụbọchị, na ịṅụ mmanya na-aba n'anya n'ókè; 
• na nri bara ụba zuru oke nke ụmụaka, iji chebe ụbụrụ ha site na nwata;
• na-emega ahụ maka minit 15 ruo 30 kwa ụbọchị, ugboro atọ n'izu, na-ahọrọ ihe omume ndị na-amasị onye ahụ; 
• na izere ikpughe gburugburu ebe obibi na ngwaahịa ndị na-egbu egbu dị ka iri azụ nwere nnukwu nsị, na iwepụ lead na ihe ndị ọzọ na-egbu egbu n'ụlọ;
• na mbelata nchekasị, site na imega ahụ, na-atụrụ ndụ ihe omume ntụrụndụ, na gburugburu gị na ndị mmadụ na-eme ka ahụ dị jụụ;
• na mkpa ọ dị iwulite ebe nchekwa ihe: itinye aka na mmemme na-akpali akpali, na-eme ihe ọmụmụ na ọzụzụ niile nwere ike ime, ịmụta nkà ọhụrụ, ikwe ka ekesa ihe onwunwe n'ụzọ ziri ezi n'ụlọ akwụkwọ;
• n'ọchịchọ ịnọrọ n'ụdị ruo ọgwụgwụ nke ndụ mmadụ: site n'ịla azụ n'ịchọ enyemaka nke ndị dọkịta ma ọ bụ ndị ọkachamara ahụike ndị ọzọ, site n'ịhọrọ ọrụ na-akpali akpali, ịmụ asụsụ ọhụrụ ma ọ bụ site n'ịkpọ ngwá egwú, igwu egwuregwu bọọlụ ma ọ bụ kaadị. n'ime otu, na-ekere òkè na mkparịta ụka na-akpali akpali nke ọgụgụ isi, ịkọ ubi, ịgụ akwụkwọ ndị na-akpali ọgụgụ isi, na-agụ akwụkwọ ndị okenye, ọrụ afọ ofufo , ịnọgide na-enwe echiche ziri ezi na ịdị adị, na-agbachitere nkwenye ya;
• n'eziokwu nke ichebe onwe ya pụọ ​​​​na ọrịa: izere ọrịa na nwata na ịhụ na nlekọta ahụike dị mma maka onwe ya na ezinụlọ ya, na-enye aka n'ọgụ zuru ụwa ọnụ megide ọrịa na-efe efe, ịnakwere omume ịlụ ọgụ megide okpomọkụ zuru ụwa ọnụ .

Na Peter J. Whitehouse icheta:

• enyemaka mgbaàmà dị ntakịrị nke a na-enye site na ọgwụgwọ ọgwụ ugbu a na ọrịa Alzheimer;
• Nsonaazụ na-akụda mmụọ n'usoro nyere site na nnwale ụlọ ọgwụ na nso nso a na atụmatụ ọgwụgwọ ọhụrụ;
• ejighị n'aka gbasara uru ọgwụgwọ ga-adị n'ọdịnihu dịka mkpụrụ ndụ stem ma ọ bụ ọgwụ mgbochi beta-amyloid.

Ndị dọkịta abụọ a na ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ na-adụ ndị gọọmentị ọdụ ka ha "na-enwe mkpali zuru oke ịmalite ịchụso amụma nuanced, nke ga-achọ ịkwalite ahụike nke ndị mmadụ niile, n'oge ndụ ndị mmadụ niile, kama ịzaghachi ọdịda nghọta mgbe eziokwu ahụ gasịrị.".

Na Peter Whitehouse mechara hota Arne Naess, onye bụbu prọfesọ na Mahadum Oslo ebe o chepụtara okwu ahụ bụ "ihe omimi miri emi", na-ekwupụta echiche ahụ "ndị mmadụ nwere njikọ chiri anya na nke mmụọ na ụwa":"Chee echiche dị ka ugwu!", Ugwu nke akụkụ ya mebiri emebi na-egosipụta mmetụta nke mgbanwe ngwa ngwa, dị ka ngosipụta nke usoro okike nke ịka nká, na nke ọnụ ọgụgụ ya na elu ha na-akpali iji bulie echiche mmadụ elu ...