Dị ka a maara site na biochemistry, Ngwaahịa ọ bụla bụ nchịkọta kemịkalụ. Site n'enyemaka nke mgbaze, ahụ na-ewepụta ihe ndị a site na nri, wee jiri ha mee ihe maka mkpa nke ya. N'otu oge ahụ, ụfọdụ nri na-emetụta ahụ karịa, ndị ọzọ na-adịchaghị ala. Nnyocha achọpụtala ihe ndị, ọ bụrụ na ha adịghị ma ọ bụ enweghị, na-emebi ahụ ike. A na-akpọ ihe ndị a "dị mkpa", ha gụnyere 4 otu nke ihe:
Otu I - macronutrients:
protein - 8 amino acids (maka ụmụaka - 10 amino acids),
abụba - 4 ụdị fatty acids na usoro ha - cholesterol,
carbohydrates - 2 ụdị carbohydrates,
II otu - 15 mineral
III otu - 14 vitamin
Group IV - eriri nri
N'isiokwu a, anyị ga-achọpụta nke n'ime ihe ndị a dị na anụ nke anụmanụ na nnụnụ, ma mụta otú e si eji ngwaahịa ndị ọzọ dochie ha - isi mmalite nke nri ndị a.
Ihe oriri ndị ọzọ dị na nri na-emetụta ahụ ruo n'ókè dị nta, na enweghị mgbanwe dị ukwuu na ahụike ha achọpụtabeghị. A na-akpọ ha "dị mkpa" ma ọ bụ obere ihe oriri na-edozi ahụ, anyị agaghị emetụ ha aka n'isiokwu a.
Akụkụ I. Dochie ngwaahịa anụ site na macronutrients (protein, abụba, carbohydrates)
Ka anyị hụ ihe ndị dị mkpa dị na ngwaahịa anụ ma jiri ya tụnyere nkezi ọdịnaya nke otu ihe na ngwaahịa osisi. Ka anyị malite na macronutrients.
1. Dochie ngwaahịa anụ maka protein
Anyị ga-enyocha ọdịnaya protein dị na ngwaahịa anụ yana nhọrọ maka iji ngwaahịa ndị ọzọ dochie ha. Tebụl dị n'okpuru na-egosi nha nha nke nri dị mkpa na anụ na akụkụ anụmanụ na nnụnụ ma e jiri ya tụnyere nkezi ụkpụrụ nke otu ihe ndị a na nri osisi. Red na-egosi enweghị nri na nri osisi ma e jiri ya tụnyere anụ, akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ na-egosi oke.
Ebe a na n'okpuru:
Na ahịrị 1 - nkezi ọdịnaya nke nri na akwara na akụkụ nke anụmanụ na nnụnụ
Na ahịrị 2 - ọnụ ọgụgụ kachasị elu nke ihe oriri na-edozi ahụ nwere ike ịnweta site na ngwaahịa anụ
Ahịrị 3 bụ nkezi ọnụọgụ nri na nri osisi, gụnyere ọka, mkpo, mkpụrụ, mkpụrụ osisi, mkpụrụ osisi na beri, akwụkwọ nri na herbs, olu.
Ahịrị 4 - ọnụ ọgụgụ kachasị nke nri nwere ike ịnweta site na ngwaahịa osisi
Ahịrị 5 - onye mmeri nke ngwaahịa ahịhịa nwere oke nri sitere na otu ngwaahịa ahịhịa
Ya mere, anyị na-ahụ nke ahụ Ná nkezi, n'ihe banyere calorie, nri osisi adịghị ala karịa anụmanụ. Ya mere, mgbe ị na-atụgharị na nri nke sitere na osisi, ọ dịghị mkpa ịgbakwunye nri na nri osisi nwere nnukwu calorie pụrụ iche.
Site na protein ọnọdụ dị iche: anyị na-ahụ na nkezi protein ọdịnaya na osisi bụ 3 ugboro ala karịa anụmanụ ngwaahịa. N'ihi ya, ọ bụrụ na ị kpachapụghị anya dochie anụ na ngwaahịa protein ndị ọzọ, mgbe ahụ na mbelata ma ọ bụ ntọhapụ nke nri sitere na anụ, obere protein ga-amalite ịbanye n'ime ahụ ma nwee nnukwu ihe ize ndụ nke ịnweta mgbaàmà nke ụkọ protein.
Kedu ka ụkọ protein si egosipụta onwe ya yana otu esi elele onwe gị? Iji mee nke a, tụlee ihe kpatara ahụ ji eji protein - site na ebe a anyị ga-ahụ otú erughi ya si egosipụta onwe ya na omume:
1. Protein bụ ihe eji ewu ụlọ.
Nke bụ́ eziokwu bụ na ahụ nwere ọtụtụ iri puku ijeri sel, sel nke ọ bụla nwere ogologo ndụ nke ya. Ogologo ndụ cell na-adabere n'ọrụ ọ na-arụ (dịka ọmụmaatụ, cell imeju na-adị ndụ ụbọchị 300, mkpụrụ ndụ ọbara na-adịkwa ọnwa anọ). Ọ dị mkpa ka edochie mkpụrụ ndụ nwụrụ anwụ mgbe niile. Ahụ chọrọ mmiri na protein iji mepụta mkpụrụ ndụ ọhụrụ. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ahụ bụ ụlọ ebighi ebi, ụlọ a na-achọkwa mmiri na ciment mgbe niile. Protein na-arụ ọrụ dị ka ciment n'ime ahụ. Enweghị protein ma ọ bụ ezughị ezu - mkpụrụ ndụ anaghị emejupụta, n'ihi ya, a na-eji nwayọọ nwayọọ na-ebibi ahụ, gụnyere akwara, na onye ahụ enwekwaghị ike ịrụ ọrụ mgbatị ahụ ọ na-eme na mbụ.
2. Protein - onye na-eme ngwa ngwa nke usoro.
Isi ihe ebe a bụ na usoro metabolic na-aga n'ihu n'ime ahụ - ihe ndị na-abanye n'ime cell ma n'ebe ahụ ka a na-atụgharị n'ime ihe ndị ọzọ, nchịkọta nke usoro ndị a na-akpọ metabolism. N'okwu a, a na-edobe ihe ndị a na-ejighị n'aka na ebe nchekwa, tumadi na anụ ahụ adipose. Protein na-eme ka usoro metabolic niile dịkwuo elu, na mgbe obere protein na-abanye n'ime ahụ, usoro ahụ adịghị eme ngwa ngwa, ha na-aga nwayọọ nwayọọ, n'otu n'otu, ọnụ ọgụgụ nke metabolic na-ebelata, ihe oriri ndị na-adịghị eji eme ihe na-apụta, bụ nke a na-edobe na anụ ahụ adipose. N'èzí, a na-ahụ mbelata nke usoro metabolic na uru dị arọ megide ndabere nke nri na-adịghị mma, ike ọgwụgwụ, mmeghachi omume ngwa ngwa na usoro niile, gụnyere nke uche, na ike ọgwụgwụ.
3. Protein bụ ihe ndabere nke enzymes digestive.
N'ọnọdụ a, anyị na-ekwukwa banyere ụkọ protein. A na-eme mgbaze ruo n'ókè dị ukwuu n'ihi enzymes digestive. Enzymes digestive bụkwa protein. Ya mere, mgbe enweghi protein zuru oke na nri, a na-emepụta enzymes ole na ole, n'ihi ya, nri anaghị agbaze nke ọma, nke na-eduga ná nsogbu mgbari nri, mbelata ụdị nri dị na nri, na ịmịnye nke ọma ọbụna ndị ahụ. e gbariela.
4. Protein - njem nke mineral.
Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ onye ọ bụla na-abịakwute m, na-eri nri sitere na osisi, ana m arịọ ka m mee nyocha ntutu maka ihe ndị na-achọpụta. Nyocha ntutu na-egosi ọkwa nke ihe ndị dị mkpa na ahụ n'ime oge nke ọnwa 6-8. N'ụzọ dị mwute, ọ bụghị ihe ọhụrụ ka otu ma ọ bụ karịa n'ime ihe ndị a dị mkpụmkpụ. A na-akpata ụkọ a, n'otu aka ahụ, site na enweghị ihe ndị a n'onwe ha na nri, na, n'aka nke ọzọ, site na absorption na-adịghị mma. Gịnị na-ekpebi absorption nke mineral? Dịka ọmụmaatụ, celery abanye n'ime ahụ, enwere ọtụtụ sodium na celery, mgbaze ewepụtala sodium ma ugbu a ọ dị njikere ịbanye na cell, ma sodium enweghị ike ịbanye n'onwe ya, ọ chọrọ protein protein. Ọ bụrụ na enweghị protein, mgbe ahụ akụkụ nke sodium ga-agafe na-abanyeghị na cell. Ya bụ, onye njem (chemical element) abatala, mana ọ nweghị ụgbọ ala (squirrel) ga-eburu ya laa (ruo n'ụlọ). N'ihi ya, site na ụkọ protein, ụkọ nke ihe dị n'ime ahụ na-apụta.
Ka ị ghara iweta onwe gị na ụkọ protein mgbe ị na-ahapụ nri sitere na anụ anụ, dochie protein sitere na anụ na protein sitere na ngwaahịa ndị ọzọ. Kedu nri nwere protein zuru oke iji dochie anụ?
Ọdịnaya protein n'ụdị nri
Enwere ike ịhụ site na eserese ahụ Enwere ọtụtụ protein na azụ, cheese ụlọ, akwa ọcha na mkpo. ya mere Kama ngwaahịa anụ, rie ngwaahịa protein ndị kwekọrọ na ụdị nri gị ugbu a, ọbụlagodi n'otu nha nke ị riri anụ. Chiiz, akị na mkpụrụ (karịsịa mkpuru osisi ugu) nwekwara protein dị ukwuu, mana ọ dịkwa oke abụba, yabụ ọ bụrụ na ị mejupụta protein n'ụdị nri ndị a, ka oge na-aga, abụba ga-agbakọba n'ime ahụ yana protein, nke ga-eduga. ibu ibu.
Kedu protein ole ka ị ga-eri kwa ụbọchị maka ọrụ nkịtị? Omume na nyocha na-egosi na, n'agbanyeghị ụdị nri, ezigbo ego maka okenye bụ 1 g nke protein (ọ bụghị ngwaahịa protein, mana ihe mmewere) kwa 1 n'arọ nke arọ ahụ, maka ụmụaka na ndị na-eme egwuregwu - ọnụ ọgụgụ a dị elu.
Iji nweta ego protein a, na-eburu n'uche nri ndị ọzọ a na-eri kwa ụbọchị, ọ na-apụta na Rie opekata mpe otu ngwaahịa protein kwa ụbọchị, dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na ọ bụ cheese ụlọ, mgbe ahụ na ego nke 150-200g, ọ bụrụ na mkpo, mgbe ahụ na ego nke 70-150g. na akọrọ ibu. Ihe ngwọta dị mma ga-abụ ihe oriri protein ndị ọzọ - dịka ọmụmaatụ, otu ụbọchị enwere cheese ụlọ, nke ọzọ - lentil.
A na-edekarị na na nri onye anaghị eri anụ ọ dịghị mkpa maka protein buru ibu dị ka nri omenala. Agbanyeghị, ahụmịhe nke onwe m na ahụmịhe nke ndị na-akpọtụrụ m na-egosi n'ụzọ doro anya enweghị isi nke okwu ndị dị otú ahụ. Ọnụ ọgụgụ nke protein kwa ụbọchị adabereghị n'ụdị nri. Ọ bụrụ na mmadụ ejighị n'aka na ọ ga-eji ngwaahịa protein ndị ọzọ dochie anụ ahụ kwa ụbọchị na ọnụ ọgụgụ kwesịrị ekwesị, mgbe ahụ, n'oge na-adịghị anya, onye dị otú ahụ ga-enwe mgbaàmà nke ụkọ protein.
Ọ bụkwa ihe ezi uche dị na ya iburu n'uche ọ bụghị naanị ngụkọta protein nke ngwaahịa a nwere, kamakwa protein mejupụtara.
Ahụ, mgbe ọ natara protein ahụ, na-akwasa ya n'ime amino acids, dị ka n'ime cubes, nke mere na mgbe e mesịrị, a ga-ejikọta amino acid ndị a n'ụzọ ziri ezi. Usoro a dị ka iwu ụlọ nwere oghere Lego. Dịka ọmụmaatụ, ịkwesịrị ịmepụta ụlọ site na 5 cubes red, 2 blue na 4 green. N'okwu a, a pụghị iji akụkụ nke agba ọzọ dochie akụkụ nke otu agba. Ma ọ bụrụ na anyị nwere naanị brik na-acha uhie uhie 3, mgbe ahụ, 2 ga-efu efu, ị nweghịzi ike ịrụ ụlọ. Nkọwa ndị ọzọ niile ga-adaba na-abaghị uru na ọ gaghị eweta uru ọ bụla. Maka ahụ, 8 cubes, ya bụ, 8 amino acid, kacha mkpa. Site na ha, ahụ na-ewulite ụdị mkpụrụ ndụ ọ bụla ọ chọrọ. Ma ọ bụrụ na otu ụdị cubes ezughị, mgbe ahụ ahụ agaghịkwa enwe ike iji amino acid ndị ọzọ niile. Ọnụ ọgụgụ nke amino acid na oke ha jikọtara ọnụ na ibe ha dịkwa mkpa. Site n'otú amino asịd kwesịrị ekwesị si dị n'ebe ibe ha nọ, ha na-ekpe ikpe banyere uru nke ngwaahịa protein.
Kedu ngwaahịa protein kacha edozi ma nwee amino acid 8 niile n'ụzọ ziri ezi? Òtù Ahụ Ike Ụwa (WHO) site na nyocha ekpughere usoro nke ezigbo protein. Usoro a na-egosi ole na ụdị amino acid kwesịrị ịdị na ngwaahịa maka mmadụ. A na-akpọ usoro a amino acid akara. N'okpuru bụ tebụl nke akwụkwọ ozi n'etiti ngwakọta amino acid nke ngwaahịa protein dị iche iche na akara amino acid WHO. Uhie na-egosi ụkọ ma e jiri ya tụnyere ọnụọgụ WHO tụrụ aro.
Ọdịnaya nke amino acid dị na ngwaahịa protein
Ọdịnaya zuru oke nke amino acid na ngwaahịa protein
Enwere ike ịhụ ya na tebụl na:
1. Ma osisi ma ọ bụ anụmanụ ngwaahịa Enweghị protein dị mma maka mmadụ, Ụdị protein ọ bụla nwere "ike na adịghị ike" nke ya;
2. Ọ gaghị ekwe omume ịnweta usoro amino acid dị mma site na otu ụdị ngwaahịa protein, ya mere ọ bụ ihe ezi uche dị na ya ịme nri protein dị iche iche yana ụdị ngwaahịa protein dị iche iche. Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na ahụ enweghị ike iwere lysine zuru oke site na mkpụrụ ugu, mgbe ahụ ọ ga-enwe ohere iji lysine, dịka ọmụmaatụ, lentil ma ọ bụ cheese cheese;
3. Anụ n'ihe gbasara amino acid dị mkpa enweghị àgwà pụrụ iche, n'otu n'otu, n'ụzọ ezi uche dị na ya Enwere ike iji ngwakọta nke ngwaahịa protein ndị ọzọ dochie ngwaahịa anụ, nke a kwadoro site na omume.
4. Enwere ike ịkpọ anụ ngwaahịa protein na-aga nke ọma ma ọ bụrụ na o nweghị ọtụtụ ọghọm dị n'ụdị homonụ, ire ere n'ime eriri afọ, ọgwụ ndị dị n'ime anụ, na ọnọdụ obibi nke anụmanụ na nnụnụ na ugbo, ya mere. nnwere onwe si anụ, n'okpuru ya zuru nnọchi maka onye ọ bụla dị mkpa akụrụngwa nke oriri na-edozi ahụ, na-asachapụ ahụ, uru ahụ ike na nsụhọ.
Ahụ adịghị eche banyere ụdị ahụ, ọ chọrọ nri nri, n'ihe banyere protein, ndị a bụ amino acids. Ya kpatara họrọ onwe gị nri ndị ahụ nke gị na-anabata ma na-eri ha kwa ụbọchị n'ụzọ ziri ezi.
Ọ ka mma iji nwayọọ nwayọọ dochie otu ngwaahịa ọzọ. Ọ bụrụ na i ribeghị ọka zuru oke na mbụ, ahụ gị chọrọ oge iji mụta ka esi enweta amino acid n'ime mkpo. Nye ahụ gị oge iji mụta ka esi arụ ọrụ ọhụrụ ya. Ọ ka mma iji nwayọọ nwayọọ belata ọnụ ọgụgụ anụ ahụ, ebe ọ na-abawanye ọnụ ọgụgụ nke ngwaahịa na-edochi ha. Dị ka ọmụmụ si kwuo, mgbanwe nke metabolism na-ewe ihe dị ka ọnwa 4. N'otu oge ahụ, na mbụ, ngwaahịa ọhụrụ agaghị adị ka nri. Nke a abụghị n'ihi na uto bụ mediocre, ma n'ihi na ahụ adịghị eji ya, ọ dịghị akpali gị agụụ hormonal. Naanị ịkwesịrị ịgafe oge a, mgbe ihe dị ka izu 2 gachara, ngwaahịa ọhụrụ ga-amalite ịdị ka ụtọ. Site n'ichebara echiche na mgbe niile, ị ga-aga nke ọma.
Gụọ banyere ngbanwe nke ngwaahịa anụ maka nri ndị ọzọ dị mkpa maka ahụike na akụkụ ndị na-esonụ nke isiokwu.