Ụfọdụ ndị kwenyere na ajụjụ nke iri ma ọ bụ ịghara iri anụ bụ ihe gbasara onye ọ bụla na ọ dịghị onye nwere ikike ịmanye uche ya. Abụghị m otu n'ime ndị ahụ, m ga-agwa gị ihe kpatara ya.
Ọ bụrụ na mmadụ enye gị brownie ma gwa gị shuga ole o nwere, calorie, otú o si atọ ụtọ, na ego ole ọ na-efu, i nwere ike kpebie iri ya. Nke a ga-abụ nhọrọ gị. Ọ bụrụ na, mgbe i richara ya, a kpọga gị n’ụlọ ọgwụ ma mmadụ gwa gị, sị: “N’agbanyeghị, e nwere arsenic n’ime achịcha ahụ,” o nwere ike iju gị anya.
Inwe nhọrọ abaghị uru ma ọ bụrụ na ị maghị ihe niile nwere ike imetụta ya. A bịa n’ihe gbasara anụ na azụ̀, a naghị agwa anyị ihe ọ bụla gbasara ha, ọtụtụ ndị amaghị ihe n’ihe ndị a. Kedu onye ga-ekwere ma ọ bụrụ na ị sị na ụmụaka nọ n'Africa na Asia na-agụ agụụ ka anyị na West nwere ike rie anụ? Kedu ihe ị chere ga-eme ma ọ bụrụ na ndị mmadụ mara na otu ụzọ n'ụzọ atọ nke elu ụwa na-aghọ ọzara n'ihi mmepụta anụ. Ọ gaara awụ ndị mmadụ akpata oyi n’ahụ́ ịmata na ihe dị ka ọkara nke oké osimiri ndị dị n’ụwa nọ n’ọnụ nke ọdachi na gburugburu ebe obibi n’ihi ịkụ azụ̀ kpụ ọkụ n’ọnụ.
Dozie mgbagwoju anya: kedu ngwaahịa anyị na-emepụta karia ndị mmadụ na-agụ agụụ? Wepụ aka? Azịza ya bụ anụ. Ọtụtụ ndị ekweghị nke a, ma ọ bụ eziokwu. Ihe kpatara ya bụ na mmepụta anụ anaghị adị oke ọnụ ahịa, iji mepụta otu kilogram anụ, a ga-eji kilogram iri protein protein mee ihe. Kama, enwere ike inye ndị mmadụ nri naanị protein nri.
Ihe mere ndị mmadụ ji agụ agụụ bụ n’ihi na ndị nọ n’ọdịda anyanwụ bara ọgaranya na-eri ọtụtụ ihe a kụrụ n’ubi iji zụọ anụmanụ ha. Ọ kadị njọ n'ihi na West nwere ike ịmanye mba ndị ọzọ na-abaghị uru ka ha na-akọ nri maka anụmanụ ha mgbe ha nwere ike ịkụ ya maka oriri nke ha.
Ya mere gịnị bụ West na gịnị bụ ndị ọgaranya a? West bụ akụkụ nke ụwa na-achịkwa mgbasa nke isi obodo, ụlọ ọrụ ma nwee ụkpụrụ ndụ kachasị elu. West mejupụtara mba Europe, gụnyere UK, yana USA na Canada, mgbe ụfọdụ a na-akpọ mba ndị a Northern Block. Otú ọ dị, na ndịda, e nwekwara mba ndị nwere ọnọdụ ndụ dị elu, dị ka Japan, Australia na New Zealand, ọtụtụ mba ndị dị n'ebe ndịda bụ mba ndị dara ogbenye.
Ihe dị ka ijeri mmadụ asaa bi na mbara ala anyị, ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ atọ bi na North ọgaranya na ụzọ abụọ n'ụzọ atọ na ndịda ogbenye. Iji dịrị ndụ, anyị niile na-eji ngwaahịa ọrụ ugbo - mana n'ọtụtụ dị iche iche.
Dịka ọmụmaatụ, nke Nwa a mụrụ na US ga-eji okpukpu iri na abụọ karịa ihe ndị sitere n'okike na ndụ karịa nwa a mụrụ na Bangladesh: 12 ugboro karịa osisi, ọla kọpa, ígwè, mmiri, ala, na ihe ndị ọzọ. Ụfọdụ n'ime ihe kpatara esemokwu ndị a dị n'akụkọ ihe mere eme. Ọtụtụ narị afọ gara aga, ndị dike sitere na North meriri mba ndịda ma mee ka ha bụrụ ógbè, n'ezie, ha ka nwere mba ndị a. Ha mere nke a n’ihi na mba ndị dị n’ebe ndịda bara ụba n’ụdị ihe ndị sitere n’okike. Ndị colonialists Europe jiri mba ndị a, ha manyere ha ịnye ngwaahịa ndị dị mkpa maka ọrụ nke ụlọ ọrụ. A napụrụ ọtụtụ ndị bi n'ógbè ndị ahụ ala ma manye ha ịkụpụta ngwaahịa ugbo maka mba Europe. N'ime oge a, a manyere ọtụtụ nde mmadụ si Africa na US na Europe ịrụ ọrụ dị ka ndị ohu. Nke a bụ otu n'ime ihe mere North ji baa ọgaranya na ike.
Ọchịchị kwụsịrị afọ iri anọ ma ọ bụ iri ise gara aga ka ndị obodo ahụ nwetaghachiri nnwere onwe ha, ọtụtụ mgbe n'oge agha. Ọ bụ ezie na a na-ewere mba ndị dị ka Kenya na Nigeria, India na Malaysia, Ghana na Pakistan ugbu a ndị nwere onwe ha, ịchịisi mere ka ha daa ogbenye ma dabere na West. Ya mere, mgbe West na-ekwu na ọ chọrọ ọka iji na-azụ anụ ụlọ, ndịda enweghị ihe ọzọ ma ọ bụghị ịkọ ya. Nke a bụ nanị otu n'ime ụzọ ole na ole mba ndị a nwere ike isi nweta ego iji kwụọ ụgwọ maka teknụzụ ọhụrụ na ngwa ahịa ụlọ ọrụ dị mkpa nke enwere ike ịzụta na West. Ọ bụghị nanị na West nwere ọtụtụ ngwongwo na ego, ma ọ nwekwara ọtụtụ nri. N'ezie, ọ bụghị naanị ndị America na-eri anụ buru ibu, mana n'ozuzu ndị bi na West.
Na UK, nkezi anụ otu onye na-eri bụ kilogram 71 kwa afọ. Na India, enwere naanị kilogram abụọ nke anụ maka mmadụ, na America, kilogram 112.
Na United States, ụmụaka dị afọ 7 ruo 13 na-eri hamburgers isii na ọkara kwa izu; Ụlọ nri ngwa ngwa na-ere hamburgers ijeri 6.7 kwa afọ.
Ụdị agụụ dị otú ahụ dị egwu maka hamburgers nwere mmetụta na ụwa dum. Naanị na narị afọ iri a, na karịsịa site na mgbe ndị mmadụ malitere iri anụ n'ọtụtụ dị otú ahụ - ruo taa, mgbe ndị na-eri anụ na-ebibi ụwa n'ụzọ nkịtị.
Kwere ya ma ọ bụ na ị kwenyeghị, e nwere okpukpu atọ karịa anụmanụ ndị a na-akọ ugbo ka ndị mmadụ nọ na mbara ala - 16.8 ijeri. Anụmanụ enwewo agụụ mgbe nile ma nwee ike iri ugwu nri. Mana ọtụtụ ihe a na-eri na-apụta n'akụkụ nke ọzọ na-efunahụ ya. Anụmanụ niile a zụlitere maka mmepụta anụ na-eri protein karịa ka ha na-emepụta. Ezi na-eri kilogram 9 nke protein akwukwo nri ka o wee mepụta otu kilogram anụ ebe ọkụkọ na-eri kilogram ise iji mepụta otu kilogram anụ.
Anụmanụ nọ na United States naanị na-eri ahịhịa na soybean zuru oke iji zụọ otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ndị bi n'ụwa, ma ọ bụ ndị India na China dum. Mana enwere otutu ehi ebe ahu nke na obuna nke ahu ezughi oke, a na-esikwa mba ofesi ebubata nri ehi karia. US na-azụta anụ ehi site na mba ndị mepere emepe nke Central na South Africa.
Ikekwe ihe atụ doro anya nke ihe mkpofu nwere ike ịchọta na Haiti, nke a ghọtara dị ka otu n'ime mba ndị kasị daa ogbenye n'ụwa, ebe ọtụtụ ndị na-eji ọtụtụ n'ime ala kachasị mma na nke kachasị mma na-eto ahịhịa a na-akpọ alfalfa na nnukwu ụlọ ọrụ mba ụwa na-efe efe pụrụ iche. gaa Haiti si US na-ata nri ma tinye ibu. A na-egbuzi anụmanụ ndị ahụ, a na-ebughachikwa ozu ndị ahụ na US ka ha mekwuo hamburgers. Iji nye anụ ụlọ ndị America nri, a na-akwaba ndị Haiti nkịtị n'ugwu, ebe ha na-agbalị ịkọ ugbo.
Iji too nri ga-ezuru ha, ndị mmadụ na-eji ala ahụ eme ihe gabiga ókè ruo mgbe ọ ga-aghọ nke tara na nke na-abaghị uru. Ọ bụ ajọ okirikiri, ndị Haiti na-akawanye njọ na ịda ogbenye. Mana ọ bụghị naanị anụ ụlọ ndị America na-eri ọtụtụ nri a na-enye n'ụwa. European Union bụ ndị na-ebubata nri anụmanụ n'ụwa niile - na 60% nke nri a sitere na mba ndịda. Cheedị echiche ole ohere UK, France, Italy na New Zealand na-ewekọ ọnụ. Na ị ga-enweta kpọmkwem mpaghara ala nke a na-eji na mba ndị dara ogbenye na-akụ nri maka anụmanụ.
A na-eji ala ugbo na-arị elu na-azụ na ịzụ anụ ụlọ ijeri iri na isii na asatọ. Mana nke kadị egwu bụ nke ahụ mpaghara ala na-eme nri na-ebelata mgbe niile, ebe ọnụ ọgụgụ ọmụmụ ọmụmụ kwa afọ na mbara ala na-eto eto mgbe niile. Ọnụ ego abụọ ahụ anaghị agbakwụnye. N’ihi ya, ụzọ abụọ n’ime ụzọ atọ (ndị ogbenye) nke ndị bi n’ụwa na-ebi site n’aka ruo n’ọnụ iji nọgide na-ebi ndụ dị elu maka otu ụzọ n’ụzọ atọ nke ndị ọgaranya.
Na 1995, Òtù Ahụ Ike Ụwa wepụtara akụkọ a na-akpọ "Filling the Gap", nke kọwara ọnọdụ dị ugbu a dị ka ọdachi zuru ụwa ọnụ. Dị ka akụkọ si kwuo Ọtụtụ narị nde mmadụ na ndịda na-ebi ndụ ha dum n'oké ịda ogbenye, na ihe dị ka nde ụmụaka 11 na-anwụ kwa afọ site n'ọrịa n'ihi erighị ihe na-edozi ahụ. Ọdịiche dị n'etiti North na South na-abawanye kwa ụbọchị ma ọ bụrụ na ọnọdụ ahụ agbanweghị, agụụ, ịda ogbenye na ọrịa ga-agbasa ngwa ngwa n'etiti ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke ndị bi n'ụwa.
Ihe ndabere nke nsogbu a bụ nnukwu mkpofu nri na ala eji eme anụ. Sir Crispin Tekal nke Oxford, onye ndụmọdụ gọọmentị UK na gburugburu ebe obibi, kwuru na ọ bụ ihe ezi uche dị na ya agaghị ekwe omume na ndị bi n'ụwa dum (ijeri 6.5) ibi naanị anụ. Enweghị ihe onwunwe dị otú ahụ na mbara ala. Naanị ijeri mmadụ 2.5 (ihe na-erughị ọkara nke ngụkọta ọnụ ọgụgụ mmadụ) nwere ike iri nri n'ụzọ na ha na-enweta 35% nke calorie ha site na ngwaahịa anụ. (Nke ahụ bụ ka ndị United States na-eri nri.)
Cheedị echiche ole ala a ga-azọpụta na mmadụ ole a ga-eri nri ma ọ bụrụ na ndị mmadụ na-eri protein niile nke akwụkwọ nri na-eji azụ anụ ụlọ n'ụdị ya dị ọcha. Ihe dị ka 40% nke ọka wit na ọka niile ka a na-enye anụ ụlọ, a na-ejikwa nnukwu ala na-eto alfalfa, ahụekere, turnips na tapioca maka nri. N'otu aka ahụ na ala ndị a, ọ ga-ekwe omume ịkụ nri maka ndị mmadụ.
Tikel na-ekwu, sị: “Ọ bụrụ na ụwa nile gbasoro nri ndị anaghị eri anụ—bụ́ ndị a na-eri nri osisi na ihe ndị na-emepụta mmiri ara ehi dị ka mmiri ara ehi, cheese na bọta, mgbe ahụ, a ga-enwe nri ga-ezuru iji zụọ ijeri mmadụ isii ugbu a. N'ezie, ọ bụrụ na onye ọ bụla ghọrọ onye anaghị eri anụ ma wepụsịa anụ na àkwá niile n'ihe oriri ha, mgbe ahụ enwere ike inye ndị bi n'ụwa nri na-erughị otu ụzọ n'ụzọ anọ nke ala ndị a na-akọ ugbu a!
N'ezie, iri anụ abụghị nanị ihe na-akpata agụụ ụwa, ma ọ bụ otu n'ime isi ihe kpatara ya. Ka ọ were Ekwela ka onye ọ bụla gwa gị na ndị anaghị eri anụ na-eche naanị maka anụmanụ!
“Nwa m nwoke mere ka mụ na nwunye m Carolyn kwenye ịghọ ndị anaghị eri anụ. O kwuru na ọ bụrụ na onye ọ bụla rie ọka kama inye ya anụ ugbo, ọ nweghị onye agụụ ga-agụ.” Tony Benn